Dit is de eerste regel, oftewel, dit is regel een (1). ################################################################ ################################################################ ##((((((((((((((((#########(((((((((((#########(((#########(((## ##((((((((((((((((########(((((((((((((########((((#######((((## ########(((##############(((#########(((#######((#((#####((#((## ########(((##############((###########((#######((#((#####((#((## ########(((##############((###########((#######((##((###((##((## ########(((##############((###########((#######((##((###((##((## ########(((##############(((#########(((#######((###((#((###((## ########(((###############(((((((((((((########((###((#((###((## ########(((################(((((((((((#########((####(((####((## ################################################################ ################################################################ TimeWasters Online Magazine --------------------------- 22 november, 1994 Issue #14 Volume 2, Number 3 Copyright (c)1992,93,94, The Incredible Timewasters ~ Uitgever/ Hoofdredacteur........Erlend 'Error Terror' Nagel ~ Redacteur..............................Koen 'Motto' Holtman ~ Beheerder Mailing......................Paul 'Beeeh' Rambags ~ Bijdragers........................Walter 'GigaWalt' Belgers .................................Paul Effting ........................Rob 'SuperRob' Essink ..........................Tim 'Tlaloco' Hemel ..................Pieter 'Ignotus' Jenniskens ................Martin 'Machine Language' Los ..........................Rob 'Fidelio' Nauta .................Ivana 'Misty' van Overmeeren ................................Brigitte Sins ====== Inhoud ====== Editoriale noot...................... regel 63 !Computing........................... regel 97 Error van de maand................... regel 308 Dr.ir. Beeeh......................... regel 336 De Kleine Hobbycomputer Enquete...... regel 490 Boekbespreking....................... regel 698 HCC dagen 1994....................... regel 761 Gemeente van Christus................ regel 1037 Recept............................... regel 1099 Giga's MuziekRubriek................. regel 1132 De verkeerd uitgelegde Popper........ regel 1249 Spelbespreking....................... regel 1601 Schaakvraag.......................... regel 1664 GEWIS Zaalvoetbaltoernooi............ regel 1704 Tommetje............................. regel 1742 Roddels!............................. regel 1755 Bij de bijlage....................... regel 1803 Offici"ele Informatie................ regel 1822 ----- ----- ----- Editoriale noot --------------------- ---- Door Erlend Nog nooit zat er zoveel tijd tussen het verschijnen van twee TOM's. De hele redactie had het veel te druk met Andere dingen. Allereerst Paul 'Beeeh' Rambags, die we nu met Dr. Ir. Rambags moeten aanspreken. Over hoe het zover heeft kunnen komen schrijft hij in deze TOM. Koen is druk bezig geweest met het maken van het Futplex systeem, en ikzelf ben bezig geweest met afstuderen. Mijn diploma moet ik nog krijgen, maar zoals je ziet is er nu wel tijd om een nieuwe TOM uit te brengen. We brengen dit keer weer een aantal van de vaste rubrieken, zoals de !Computing, met dit keer cryptografie, op zo een manier uitgelegd dat het gewoon versleuteling wordt. Nu is er geen excuus meer om onwetend te blijven! In de spelbespreking weer een gouwe ouwe, terwijl de boekbespreking juist een nieuw boek belicht. De receptenrubriek is al klassiek, maar komt dit keer van nieuw bloed. Brigitte, die de redactie kwam interviewen werd hiervoor gestrikt. Eenmalig, maar van iemand die vast nog meer in TOM zal gaan schrijven, is het verslag van het zaalvoetbal-toernooi, waar de TimeWasters volgens traditie een team heen stuurden. Wij gaan weer werken aan een nieuwe TOM, waaraan we in de toekomst nog veel Tijd hopen te verspillen. Maar nu is het jouw beurt om Time te Wasten aan het lezen van alweer een TOM. Erlend, Eindhoven ----- ----- ----- !Computing ---------------- ---- Door Martin 'Machine Language' Los Welkom bij deze nieuwe !Computing, de vaste rubriek in de TOM met korte stukjes over algorithme's, computerfolkore etc. etc. etc. Deze !Computing is vooral gewijd aan #$^t@!:iu^)), ... deel I over data encryptie dus : eenvoudige encryptie methoden. * CRYPTOGRAFIE (DEEL 1) Cryptografie is het vakgebied dat zich bezig houdt met het ontwerp van methoden om vertrouwelijke gegevens gemakkelijk doch veilig uit te wisselen tussen verschillende partijen. Het ontwerp van een coderingsmethode staat en valt met de vraag hoeveel tijd het kost voor onbevoegden om een boodschap te onderscheppen en te ontcijferen. Als ik bv. vandaag mijn handlanger een gecodeerde boodschap stuur met de inhoud : 'morgenochtend om 3:00 landen we in Normandie' en ik weet dat vijanden dit kunnen onderscheppen, maar dat het hen 2 dagen kost om dit bericht te ontcijferen, was de gebruikte coderings methode een goede keus. In deze en de volgende TOM zal ik enkele bekende coderingsmethoden bespreken. Dit deel I bevat eenvoudige coderingsmethoden, die sinds de komst van snelle computers zeer snel te kraken zijn. Maar voor wie iets 'Quick and Dirty' zoekt bestand tegen de leek zonder computer zijn ze misschien afdoende. Volgende keer komen meer geavanceerde methoden als public key systemen en block ciphers als DES en IDEA aan bod. 1. Tamelijk zwakke methodes 1.1. Eenvoudige substitutie. Het alfabet wordt gepermuteerd en elke letter in de boodschap wordt vervangen door de letter die zijn positie inneemt in het nieuwe alfabet. Men zegt dat deze methode (ook wel Caesar Cipher genoemd) voor het eerst door Julius Caesar gebruikt is. Hij maakte het nieuwe alfabet door het oude simpelweg 3 plaatsen te roteren : A->D, B->E, ... ,X->A, Y->B, Z->C ----------------------------------------------------------------- vb. Op internet komt het in bepaalde nieuwsgroepen voor dat potentieel beledigende informatie ge-ROT13'd wordt. Dat wil zeggen dat het alfabet 13 plaatsen geroteerd wordt : THIS IS AN OFFENSIVE JOKE => GUVF VF NA BSSRAFVIR WBXR 25 Hoewel er 26! =~ 10 mogelijke alfabetten te creeren zijn door permutatie zijn boodschappen gecodeerd door substitutie altijd te decoderen (mits er genoeg gecodeerde tekst beschikbaar is), omdat letterfrequenties voor teksten bekend zijn. (NB: Er is een boek getiteld 'Gadsby' geschreven door E.V. Wright, dat 250 pagina's lang is en geen enkele letter 'E' bevat!!) ----------------------------------------------------------------- vb. In een typische Engelse tekst is de meest voorkomende letter een E, gevolgd door T, dan A, O, N, : A 64 H 42 O 56 V 10 B 14 I 63 P 17 W 18 C 27 J 3 Q 4 X 3 D 35 K 6 R 49 Y 18 E 100 L 35 S 56 Z 2 F 20 M 20 T 71 G 14 N 56 U 31 Letterfrequenties in een typische engelse tekst van 1000 letters. ----------------------------------------------------------------- 1.2. Transposities. Bij de eenvoudigste versie van deze systemen wordt de boodschap opgeschreven in een matrix, rij voor rij. Vervolgens worden de kolommen gepermuteerd en de gecodeerde tekst verzonden kolom voor kolom. ---------------------------------------------------------------- vb. Boodschap DE TOM IS UIT EN IEDEREEN WIL 'M In een matrix met breedte 5 : DETOM TMOED ISUIT UTISI ENIED permuteer=> IDENE Gecodeerde=> TUIELMTDNMOIEE'ESNRIDIEEW EREEN kolommen ENERE Boodschap WIL'M LM'IW ---------------------------------------------------------------- Om hiermee gecodeerde boodschappen te ontcijferen moeten we de breedte van de matrix (W) weten en welke van de W! permutaties gebruikt is. Een mogelijke 'kraak' methode maakt gebruik van de frequenties van 2- en 3-letterige combinaties. Bv. THE is in het Engels de meest voorkomende 3-letterige combinatie. Door de permutatie van de kolommen zullen T, H en E verschijnen in veelvouden van D=L/W, waarbij L de lengte van de boodschap is. Door de goede 2-letterige en 3-letterige combinaties te identificeren kan D en daarmee W gevonden worden. 1.3. Substitutie gevolgd door transpositie Een combinatie van 1.1 en 1.2 is een sterkere coderingsmethode. Toch is deze methode nog te zwak voor professioneel gebruik, behalve als het om kleine berichten gaat. De inherente zwakte van de methode ligt in het feit dat het substitutie alfabet en de permutatie allebei vast liggen, hetgeen de basis vormt voor kraakmethodes. Het schrijven van een algemeen algorithme om deze methode te kraken is toch nog niet echt eenvoudig. Ongetwijfeld zijn dit soort algorithmes in omloop/verkrijgbaar via cryptografie nieuwsgroepen op internet. 2. Sterkere Methoden 2.1. (De)Codeerboek methoden Hierbij wordt een woord, zin of soms een enkele letter vervangen door typisch een 4 of 5 cijferig getal, codewoord of zelfs zin. Als de code varianten bevat en duizenden codewoorden, is ze moeilijk te kraken. De veiligheid van deze methode wordt significant groter door ook nog een additieve sleutel te gebruiken (zie 2.2). Nadeel is dat zowel de zender als de ontvanger een groot codeboek bij zich moeten dragen. (Denk maar aan de verwarring op de cafe-zolder 'Allo 'Allo) 2.2. Additieve sleutels Een pseudo-willekeurige sleutel/password wordt 'opgeteld' (modulo 26 of XOR) bij de oorspronkelijke boodschap. ------------------------------------------------------------------- vb. Boodschap : DE TOM IS UIT Sleutel : AAP -Additief (modulo 26) Boodschap : DETOMISUIT Sleutel : AAPAAPAAPA ---------- + Gecodeerd : EFJPNXTVXU -Exclusive OR Boodschap : D E T O M I S U I T ASCII boodschap : 68 69 84 79 77 73 83 85 73 84 Sleutel : A A P A A P A A P A ASCII sleutel : 65 65 80 65 65 80 65 65 80 65 ----------------------------- XOR Gecodeerd : 5 4 4 14 12 25 18 20 25 21 ------------------------------------------------------------------- Hoe langer de sleutel t.o.v. de boodschap, des te veiliger is deze methode. Als de sleutel echt willekeurig is *en* geen deel ervan wordt meer dan 1 keer gebruikt dan is deze methode niet te kraken. Methodes om sleutels te genereren die lang en bijna willekeurig zijn, zijn nog steeds onderwerp van cryptografisch onderzoek. 2.3. Polyalfabetische Substitutie Hier worden verschillende substitutie alfabetten gebruikt, een verschillende op elke positie van de te coderen boodschap. Tevens wordt een specifiek substitutie alfabet niet hergebruikt totdat veel letters gecodeerd zijn. Machines als de zogenaamde ENIGMA machine, gebruikt door de Duitsers in WO II, zijn een mechanische implementatie van polyalfabetische substitutie. Zo'n machine bestaat uit N rotors (wielen), die ieder door rotatie een bepaalde Caesar Cipher implementeren. Hergebruik van de substitutiealfabetten vindt voor een machine met N rotors plaats na 26^N posities. * ADAM CURRY Adam Curry, vroeger een bekend presentator van 'Countdown' heeft afgelopen voorjaar zijn baan bij MTV als VJ opgezegd en is toen doorgegaan met zijn uit de hand gelopen hobby : een eigen WWW server op zijn site mtv.com, bordevol informatie over muziek. Tevens heeft hij nu een eigen bedrijf 'On Ramp' dat internet services aanbiedt in de USA en multimedia demonstraties verzorgt. MTV heeft op een gegeven moment Adam aangeklaagd wegens het gebruik van de afkorting mtv, (een nog lopende zaak), zodat hij gedwongen werd zijn sitenaam te veranderen in metaverse.com. Voor alle muziekfans met internet aansluiting, een mooie WWW browser en speakers geeft http://metaverse.com toegang tot Adam's universum Metaverse, waarin je bv. soundfiles, interviews met rocksterren en mooi geillustreerde menu's kunt vinden. * FOUTMELDINGEN IN 2001 Nog maar amper 7 jaar te gaan en we bereiken het magische jaar 2001. We hebben dan de Pentium, Sextium, Septium en zelfs de Octium DX/666 processor allang gehad. De 'goede' dingen blijven altijd hetzelfde, zoals de Warnings en Errors van de toekomstige intelligente tekst editors en (runtime) compilers. Deze meldingen kun je in 2001 - natuurlijk per voice- verwachten : *** Wrong Glove Handle for left-handed Users for Object 'Touchez' *** Warning: Virtual Object runs out of Context around &456FFFFFF025DA *** Wrong Pointers to Reality 'Fight' cause Heart Problems to older Users *** Warning: Too many superfluous Comments, shall I delete Some? *** Warning: program another Routine like 'MySolution' and you're fired! *** Suggestion: Let Me program this Part for you, Stupid! *** Out of Reality Stack!, offending World will be recursively destroyed *** Too many Processors have blown up, please insert some Spares *** Warning: Routine 'CyberGroupSexFun' has exceeded 26.000.234 Users *** Warning: 231 XTC Victims in Virtual Reality 'CyberParty' Tot de volgende !Computing, .Machine Language, Amsterdam, los@hp.nikhef.nl ----- ----- ----- Error van de maand ------------------------ Zoals elke keer de meest merkwaardige en lachwekkende foutmeldingen. De volgende bijvoorbeeld, die Walter kreeg toen hij op een UNIX machine mdir intikte (om een directory te maken op een floppy): No support for 0 tracks, 395760 heads, 0 sector diskettes mdir: Cannot initialize 'A:' Een trouwe leverancier van bizarre foutmeldingen is bovendien de PC, zeker die die Windows gebruiken. Paul Effting probeerde een programma te laden om audio-cd's af te spelen onder windows. Windows had daar zo zijn eigen ideeen over: error: Er is een onwaarneembaar probleem bij het laden van het opgegeven apparaatstuurprogramma. Misschien heb jij nooit van die idiote foutmeldingen, maar de meesten zullen zo nog wel een paar voorbeelden kennen. Stuur je error's op en wie weet is jouw error volgende keer ook een van de error's van de maand! (errors naar tom@win.tue.nl) ----- ----- ----- Dr.ir. Beeeh ------------------ ---- Door Paul 'Beeeh' Rambags Op 20 september 1994 ben ik tot dr. in de informatica gepromoveerd. Hoera! Een van mijn stellingen ging over de TimeWasters: 9. Met de invoering van de Wet Computercriminaliteit (art. 138A Wetboek van Strafrecht) is "hacken" strafbaar geworden. Sindsdien hebben verschillende personen "The TimeWasters" openlijk betiteld als een hackersclub, en indirect dus als criminele organisatie. Men doet er goed aan hierbij enige voorzichtigheid in acht te nemen, want mensen onterecht beschuldigen is strafbaar. Deze stelling heb ik eigenlijk aan Koen te danken, die met een open brief in de Volkskrant van 11 mei 1994 al protesteerde tegen het door Francisco van Jole in de Volkskrant van 4 mei 1994 (en eerder ook al in de Volkskrant van 8 juni 1993) betitelen van ons als hackers. Merk op dat "hacken" in de Amerikaanse maatschappij geen negatieve bijklank heeft. Met "hacken" bedoelen de Amerikanen zoiets als "het even vlug in mekaar zetten van een stuk software", i.t.t. "cracken". De Nederlandse media echter hebben het woord "hacken" wel degelijk een negatieve interpretatie bezorgd. Stelling 10 had betrekking op activiteiten van de TimeWasters, nl. het elec- tronisch versturen van berichten: 10. a. De invoering van een wet is slechts zinvol, als de naleving ervan controleerbaar is. b. Er ligt een wetsontwerp gereed om cryptografie aan banden te leggen: Electronische gegevens mogen alleen nog gecodeerd wor- den als men daarvoor toestemming heeft van de overheid en de decodeersleutel heeft bekendgemaakt aan diezelfde overheid. Electronische berichten kunnen echter op verschillende manieren zodanig worden gecodeerd, dat het aantonen of een bericht al dan niet gecodeerd is een onmogelijke opgave wordt. c. Met het cryptografiewetsvoorstel ondermijnt de overheid het briefgeheim. Daar tegenwoordig steeds meer post electronisch wordt verstuurd, kan dit grote maatschappelijke gevolgen heb- ben. Er zijn uit de wereld van datacommunicatie al talloze protesten gekomen tegen dit onzinnige wetsvoorstel. Er is hier sprake van een overheid die zekere bevoegdheden heeft om criminelen aan te pakken, nl. het afluisteren van telefoongesprekken (zie b.v. TOM 13: "De rechtszitting") en die dit privilege niet wil kwijtraken. Nu is het zo dat de overheidsambtenaren vrijwel niets van computers en het internet weten. Om toch maar berichten, die steeds vaker electronisch en gecodeerd worden verstuurd, te kunnen blijven afluisteren, wil ze cryptografie maar botweg verbieden. Afgezien nog van allerlei praktische problemen (denk b.v. aan toepassingen waarbij enkele honderden sleutels per seconde worden gegenereerd - als al die sleutels aan de overheid moeten worden gegeven, wat natuurlijk niet per e-mail kan want de overheid moet niets hebben van computers en e-mail - dan zou het best eens kunnen gebeuren dat de overheid ontzettend veel post gaat ontvangen, met enkel en alleen maar massa's sleutels, en waardoor de kans niet gering is dat "reguliere" post per abuis tezamen met al die zinloze post regelrecht in de papierversnipperaar terecht komt) zijn er inderdaad diverse manieren om berichten zodanig te coderen dat het niet lijkt op een gecodeerd bericht. Bijvoorbeeld, leg een bericht over een plaatje (een GIFje) heen. Hierdoor krijg je een ander plaatje dat niet zichtbaar verschilt van het oorspronkelijke plaatje. Een andere manier is om zinnen te gebruiken waarbij bepaalde woorden een andere betekenis hebben. Voorbeeld: regen = kom fiets = vlug (en alle overige woorden betekenen niets) De zin "Het regent, dus kom ik niet op de fiets" betekent nu "Kom vlug!". Een ogenschijnlijk logische, samenhangende text betekent nu iets totaal anders. Voor de overige stellingen en het hele proefschrift (dat een korte Neder- landstalige samenvatting bevat, zie blz. 239) verwijs ik naar Gopher en het World Wide Web. Een en ander is beschikbaar als device-independent (dvi) en als PostScript (ps) file. WWW: http://www.win.tue.nl/win/cs/is/paulr/PhDthesis/ Gopher Link info: (het staat nu nog onder de TimeWasters' directory) Type=1 Name=Beeeh's Proefschrift Path=1/tue/tw/exp/PaulProefschrift Host=gopher.win.tue.nl Port=70 De verdeding zelf trouwens, ging erg goed. Het was een leuke show! Ik was _niet_ zenuwachtig (daar had ik ook voor gebeden.. is verhoord!). Je weet dat het puur en alleen om de show gaat. Als de hooggeleerde heren me echt wat hadden willen vragen dan hadden ze dat beter prive' kunnen doen, want dat werkt veel prettiger. En je weet ook dat je zult slagen. (Officieel kun je zakken maar dan moet je plagiaat gepleegd hebben of zo en dat had ik niet. :) Verder waren de meeste vragen bepaald geen verrassing, ik had tevoren goed ge"informeerd en daardoor had ik een prima beeld van wat ik te verwachten had. De grootste blunder was toen ik prof. Girault (een Fransman die mij een vraag in het Engels stelde en die ik, toen hij de vraag nog een keer stelde, nog steeds niet goed verstond. Toen heb ik maar wat geantwoord wat misschien wel iets met de vraag te maken had :) in het Nederlands begon te antwoorden. Gelukkig kwam ik daar al vlug achter. Het leukste was met prof. Baeten, die vroeg wat n.a.v. stelling 3. Nadat ik daar een goed antwoord op had gegeven (waar hij het zelfs mee eens was) zeurde hij gewoon door. Toen heb ik vervolgens volkomen overbluft door hem aan te vallen op hetgeen hij verder nog zei (meteen bam op zijn eigen woorden inhaken zonder hem fatsoenlijk te laten uitspreken) dit tot groot genoegen van de commissieleden en het publiek. :) (Later hoorde ik van Kurdt II, die de volgende dag met profs. Rem en Aarts had geluncht, dat prof. Aarts bijna in een applaus was uitgebarsten. Volgens Aarts gebeurt het niet vaak dat een promovendus een vol punt scoort op een commissielid. :))) De laatste vragensteller was prof. Aarts, die een vrij provocerende vraag stelde over de complexiteit van een algoritme uit mijn proefschrift. Hij verweet mij dat ik voor instanties van enige omvang meer ruimte nodig heb dan er atomen in het heelal zijn. Ik was daar graag op ingegaan, maar dat kon niet meer... de pedel kwam binnen. "Hora est." Dat vond ik echt jammer. Ik had nog graag van Emile gehoord hoeveel atomen er dan wel in het heelal zitten en waar hij het vandaan haalt dat het heelal eindig groot is. Dat is volgens mij op zijn minst discutabel. (Hierover is trouwens nog een levendige discussie op de TimeWasters' Mailing List (de TWML) ontstaan.) Na afloop kreeg ik van verschillende hoogleraren en ook van andere mede- werkers te horen dat ze nog nooit zo'n levendige en spontane promotie hadden meegemaakt. Dat was een fraai compliment! :) Eigenlijk zag ik ook niet op tegen de openbare verdediging. Ik wist dat er veel vrienden, familie en bekenden in de zaal zouden zitten waarvan ik sommigen al lang niet meer had gezien. Daar verheugde ik me op. Na afloop was er een receptie en 's avonds een feest waar o.a. mijn zusje Inge optrad. Inge is met haar 2 voltooide conservatoriumopleidingen een professionele zangeres en ze is nog blond en slank en zo. Uit de reakties die ik kreeg van verscheidene personen moet ik concluderen dat zo ongeveer de helft van de aanwezige mannen verliefd op haar is geworden. :) Trouwens, wat kunnen de TimeWasters zuipen zeg... pfff dat heeft een hoop geld gekost. Over geld gesproken, hier is een (globaal) kostenplaatje van het promoveren: 300 proefschriften f 4500,-- 3 rokkostuums huren f 400,-- Receptie f 1000,-- Diner f 1000,-- Feest (incl. muziek) f 3100,-- ----------- Totaal f 10.000,-- Voor zo'n bedrag kun je trouwen! (Moet je wel eerst een vaste vriendin hebben, overigens. :) Merk op dat ik wel een groot deel van die f 10.000 terug krijg. De universiteit heeft in totaal f 2000 van de proefschrift- kosten vergoed, en de overige drukkosten, de rokkostuums, de receptie en hopelijk ook het diner kan ik opgeven aan de belasting. Al met al was het een heel geslaagde dag! Eindhoven, dr.ir. Beeeh. ----- ----- ----- De Kleine Hobbycomputer Enquete ------------------------------------- ---- Door Koen Holtman Veel informaticastudenten hebben voordat ze aan hun studie begonnen al computers gebruikt. Vaak is dat computergebruik meer bepalend voor iemands kijk op computers dan een studie. Nu heeft de (thuis)computertechnologie de laatste jaren niet stil gestaan. Mensen die nu aan de studie beginnen hebben waarschijnlijk heel andere computers gebruikt als mensen die 6 jaar geleden begonnen. Met de kleine hobby computer enquete heeft de TOM deze kloof tussen computer- en studentengeneraties in kaart gebracht. Hieronder de resultaten van die enquete. ** WIE IS GEENQUETEERD? De enquete is gehouden in Augustus 1994. De beantwoorders van de enquete bestaan uit twee groepen: 1. Eerstejaars informatica studenten, random gekozen. Gemiddelde leeftijd: 18.4 jaar. Aantal geenqueteerden: 11. 2. Mensen op de TimeWasters mailinglist die een enquete willen invullen. Gemiddelde leeftijd: 24.9 jaar. Aantal geenqueteerden: 12. Er is dus ongeveer 6.4 jaar verschil tussen deze twee generaties. ** METHODOLOGISCHE OVERWEGINGEN (dit stuk wil je niet lezen, sla over.) Helaas is een deel van de enquete in de soep gelopen. Ik had vragen gesteld zoals Eigenschappen van de computer die je v\'o\'or je studie het meest gebruikt hebt Het gaat dus om de computer die je gebruikte toen je ongeveer 18 was. Helaas zijn in de e-mail versie van de vragenlijst de accenten op v\'o\'or weggevallen die in de gedrukte versie wel stonden. Daardoor werd er ineens gevraagd naar de computer (meestal een sun workstation) die in de studie zelf het meest gebruikt is. Door het wegvallen van de accenten hebben de twee groepen dus soms verschillende vragen beantwoord, zodat er geen vergelijking mogelijk is. De `hardware generatiekloof' heb ik dus niet in precies beeld kunnen brengen. Jammer. Maar geen nood, ik zuig de ontbrekende informatie gewoon uit mijn duim. Een (e) achter informatie hieronder betekent `educated guess', die is dan gedaan op basis van historische informatie en de antwoorden op de `zonder accent' vragen. ** DE RESULTATEN VAN DE ENQUETE GROEP 1 GROEP 2 (Eerstejaars (TimeWasters informatica) mailinglist) Persoonlijk: 1. Hoe oud ben je (jaar) 18.4 24.9 Computers: 1. Heb voor je studie regelmatig computers gebruikt? (% ja) 91% 95% (e) Hierbij moet opgemerkt worden dat groep 2 geen goed sample is van hun generatie. Schatting voor voor hun generatie: 50% (e) 2. Hoe oud was je toen je voor het eerst computers gebruikte? (jaar) gemiddelde 10.7 13.0 minimum 6 8 maximum 16 16 3. Hoeveel uur per week heb je gemiddeld het laatste jaar v\'o\'or je informaticastudie doorgebracht met de volgende computeractiviteiten. (gemiddelde, zonder de hoogste en de laagste mee te tellen.) o computerspelletjes 7.7 5 (e) o programmeren 6.4 3 (e) o tekstverwerken 1.1 0.2 (e) o computernetwerk/BBS gebruik 0.06 0 (e) o anders 0.3 0.3 (e) 4. Eigenschappen van de computer die je v\'o\'or je studie het meest gebruikt hebt (indien een computer gebruikt) Type: PC compatible 80% 0% (e) 8 bitter 20% 100% (e) Hoeveelheid werkgeheugen (Mb) 3.7 0.05 (e) Heb je een harde schijf 80% 5% (e) Capaciteit harde schijf (Mb) 218 10 (e) Heb je een matrixprinter 80% 60% (e) Heb je een modem 40% 5% (e) Heb je een sound uitbreiding 40% 10% (e) Heb je een CD-ROM 20% 0% (e) Houding t.o.v. computers _aan het begin_ van je studie: 1. Computers zijn voor mij op de eerste plaats o interessant speelgoed 14% 45% o een intellectuele uitdaging 38% 23% o een hulpmiddel bij ander werk 41% 12% o een manier om geld te verdienen 5% 11% o anders 2% 7% 2. Ik ben een computernerd 45% 45% 3. Zonder computers begin ik ontwenningsverschijnselen te vertonen 27% 72% na (uur) 56 61 4. Ik denk in mijn studie 10 13 uur per week aan computergebruik te verspillen 5. Ik denk dat mijn studie de manier waarop ik computers gebruik veel zal veranderen 72% 70% 6. Ik denk dat mijn studie mijn mening over computers veel zal veranderen 45% 60% ** CONCLUSIES Het is duidelijk dat de huidige generatie eerstejaars al vrij intensief computers heeft gebruikt voor het begin van hun studie. 6 jaar geleden was het ongeveer 50% juist om te zeggen dat beginnende studenten nog nauwelijks computerervaring hadden, nu is dat nog maar voor 9% juist. De leeftijd waarop het eerst computers werden gebruikt is gemiddeld 2.3 jaar omlaag gegaan naar van 13.0 jaar naar 10.7 jaar, en dat in een tijd van 6.4 jaar. Dit geeft maar weer eens aan hoe snel de 8 bits hobbycomputers en iets later de PC's doorgedrongen zijn. De leeftijd van 13.0 jaar in groep 2 is waarschijnlijk sterk beinvloed door de opkomst van computerklassen op middelbare scholen in die tijd. Als computeractiviteit zijn bij groep 1 spelletjes en programmeren allebei populair, met gemiddeld 7.7 en 6.4 uur per week. Gemiddeld zit men 15.5 uur per week achter de computer. Als we preciezer naar de verdeling van tijd tussen spelletjes en programmeren kijken: Percentage personen dat een computer gebruikt en meer/evenveel/minder programmeert dan spelletjes speelt in groep 1: >2 x meer programmeren dan spelletjes 30% ongeveer evenveel tijd aan beide 30% >2 x meer spelletjes dan programmeren 40% In 6 jaar zijn de PC's sterk opgekomen, 80% van de eerstejaars met toegang tot een of meerdere computers gebruik het vaakst een PC. Geheugen van 4 meg en een 200 Mb harde schijf is tegenwoordig gemiddeld. 40% van groep 1 heeft een modem. Toch is de huidige generatie eerstejaars geen generatie van computernetwerk/BBS gebruikers. E\'en persoon uit groep 1 is een BBS sysop en steekt daar onnoemelijk veel tijd in, maar die lijkt binnen deze generatie nog een uitzondering. De netwerk-in-de-huiskamer revolutie, die in de V.S. schijnt te hebben plaatsgevonden, moet hier nog gebeuren. We zien dat het gebruik van computers als hulpmiddel bij ander werk in 6 jaar gestegen is van 12% naar 41%. Het lijkt erop dat de huidige generatie systemen echt nuttig gebruikt kan worden. Het gebruik van computers als interessant speelgoed is teruggegaan van 45% naar 14%, hoewel een deel van die 45% meer van de persoonlijkheden in groep 2 zal afhangen dan van van de kwaliteit van de apparatuur 6 jaar geleden. Het lijkt erop dat de perceptie van computers verschoven is van `interessant speelgoed' naar `intellectuele uitdaging'. Hier zullen factoren een rol spelen als toenemende kwaliteit van de hardware, toenemende belangrijkheid van computers in de samenleving, en de persoonlijkheid van een gemiddelde informaticastudent t.o.v. een mailinglist gebruiker. Daar staat tegenover dat 45% van zowel groep 1 als groep 2 zichzelf aan het begin van de studie als een computernerd ziet. Zijn de bewoners van de TimeWasters Mailinglist de norm geworden voor een nieuwe generatie generatie studenten? Aan de andere kant is de computerafhankelijkheid in groep 1 beduidend lager. Tot slot is het percentage mensen dat denkt dat de studie hun mening over computers veel zal veranderen gedaald van 60% naar 45%. Dit geeft ook weer aan dat computers vrij alledaagse apparaten zijn geworden: de verwachting echt nieuwe dingen op de universiteit te zien is afgenomen. ----- ----- ----- Boekbespreking -------------------- ---- Door Rob 'Fidelio' Nauta Stephen King - Nightmares and Dreamscapes In deze boekbespreking deze keer het nieuwe boek van Stephen King. Het is de opvolger van 'Night Shift' en 'Skeleton Crew', zijn vorige boeken met korte verhalen. Het eerste wat opvalt is de dikte van het boek, het telt dan ook 850 pagina's. Een heel verschil met een de paperbacks van vroeger, die rond de 175 pagina's telden. Stephen King was echter niet te beroerd om in '4 After Midnight' 4 verhalen van 200 pagina's samen te bundelen en in 1 boek te verkopen. De Nederlandse uitgever deed het toen een stuk slechter, en bracht dat boek als 'Tweeduister' en 'Schemerwereld' uit, met elk 2 van de verhalen. Gezien het formaat (te groot voor een paperback) en de prijs (2x40 gulden) besloot ik toen geen nederlands- talige boeken van hem meer te kopen. '4 After Midnight' was tenslotte maar 19.95. Vandaar dat de Engelse uitgave van New English Library hier wordt besproken. Het is overal te koop voor rond de 23 gulden. Een hoop mensen kennen Stephen King van zijn horrorverhalen uit de jaren '70. Veel van zijn verhalen uit die periode zijn verfilmd (The Shining, Carrie, Christine, Pet Cemetary, It etc.) Behalve The Shining zijn de films echter altijd slechter geweest dan de boeken. Ook de laatste tijd (Sleepwalkers, The Tommyknockers) zijn de films niet echt goed. Maar als schrijver zijn zijn verhalen erg gevarieerd. Dit is ook in dit boek te merken, de verhalen over spoken, geesten, zombies beperken zich tot een paar. De meeste verhalen zijn normale 'short stories'. Af en toe zit er een juweeltje tussen, zoals 'The Doctor's Case', een Sherlock Holmes verhaal wat tussen de betere van sir Arthur Conan Doyle zou passen. Sommige verhalen zijn wat minder. In de 'Notes' beschrijft King hoe hij aan alle verhalen kwam. 'My Pretty Pony' is een stuk dat uit de definitieve versie van het boek 'The Dark Side' is geknipt omdat het niet echt erin paste. Hierin herinnert de hoofdfiguur zich zijn jeugd in het diepe zuiden, en in het bijzonder hoe zijn grootvader hem vertelde over hoe tijd relatief is. Mooi geschreven maar meer een stuk tekst dan een echt verhaal aangezien er niks in gebeurd. Goede verhalen zijn onder andere 'Dolan's Caddilac', 'Chattery Teeth', 'Sneakers' en 'The Ten O'Clock people', allemaal ondraaglijk spannend. Jammer genoeg is het einde van het boek teleurstellend. Na het jaren '40 detective verhaal a la Philip Marlowe 'Umney's last case' blijkt 'Head Down' een lang verslag te zijn van hoe het jeugdteam van Bangor, Maine (Stephen King's woonplaats) de regionale finales wist te winnen. Daarna komen nog een gedicht, een hoofdstuk 'Notes' met notities over de verhalen en een oosterse fabel, zodat het boek eigenlijk al op pagina 759 ophoud. Toch is dit zonder meer een erg goed boek, en door de korte verhalen hoef je het niet in 1 keer uit te lezen, al is de kans groot dat dat wel zal gebeuren. ----- ----- ----- HCC dagen 1994 -------------------- ---- Door Koen Holtman Dit jaar waren de HCC dagen op vrijdag 18 en zaterdag 19 november. Natuurlijk waren ze weer groter dan ooit. De HCC TotaalBeurs krant kopt met `Record deelname aan HCC dagen 1994', wat in dit geval deelname door handelaren is. Er zou dit jaar 45.000 vierkante meter beursruimte zijn, meer dan ooit. Over het (geschatte) aantal bezoekers wordt dit jaar niks gezegd. In de TotaalBeurs krant 1993 werd nog 90.000 mensen voor dat jaar geschat. Zou dat een te hoge schatting zijn geweest, zodat ze dit jaar maar zwijgen over dat onderwerp? De hallen leken dit jaar minder vol als vorig jaar, maar dat ligt er waarschijnlijk aan dat ik dit jaar op vrijdag ben geweest, vorig jaar op zaterdag. Op de een of andere manier vond ik de sfeer heel anders als vorig jaar. Minder technisch, meer zakelijk. De HCC TotaalBeurs krant was weer, net zoals vorig jaar, gratis. Kan ik nog onaardige dingen over die krant zeggen? Natuurlijk, namelijk dat het overzicht van standhouders verkeerd geindexeerd is. Zo vinden we HackTic onder de S. Stichting Hack-Tic, weet je wel. Verder staat dat overzicht niet netjes op een pagina, maar door de hele krant verspreid in een L vorm om bijna-paginagrote advertenties heen. Maar goed, het is gratis, dus wat wil je. Wat opvalt is dat er geen enkele porno-BBS advertentie instaat. Vorig jaar stonden die er juist heel veel in. Gewijzigd advertentiebeleid? Of is de porno op BBSen `out' met de opkomst van de porno CD-ROM? Er staan dit jaar nogal wat multimedia en CD-ROM aanbiedingen in de beurskrant, en van de getoonde CD-ROM schijfjes is ongeveer de helft porno. In ieder geval is een porno CD-ROMmetje goedkoper dan een 100 ct per minuut 06-`Bij dit nummer, gaat U uit Uw bol' BBS. Dat heet vooruitgang. Goed, andere ergernissen. Er waren weer een groot aantal `uitdelers' die alle voorbijgangers zonodig een blaadje moesten geven. Ik zal er vier behandelen. Het opvallendst was de `Free drawing win brittannica atlas': een groen papiertje, iets groter dan een briefkaart, dat een marketing onderzoek voor de Encyclopaedia Brittannica is, vermomd als gratis lot om een atlas mee te winnen. Wie gaat er nou een papieren datacollectie marketen op een computerbeurs? Zucht. Rondom het uitdeelpunt was de hele grond groen van al die kaartjes die door 90% van de mensen weer gelijk weggegooid werden. Maar dat leek de uitdelers niet te deren. We hadden hier dus te maken met een ware `green card spam'! De gelijkenissen zijn opvallend. Morfogenetisch veld? Dan was er nog de werkstudente die voor het beursgebouw aan elke voorbijganger een plastic zak van Trust Computer Products uitdeelde. Wat voor reclamemateriaal zat er allemaal in? Niks! Nog niet eens een standnummer. Wat moet Trust daar mee? Zo'n zak is op zich wel handig, ik heb veel mensen gezien die hun diverse aankopen in zo'n Trust zak meedroegen, maar wat heeft Trust daaraan? Zo blijkt maar weer dat reclame niet alleen illusies aan de kopers voorspiegelt, maar ook aan de verkopers. Ook interessant was een papiertje van NET-INFO, die zichzelf `Het eerste nederlandstalige computertijdschrift op internet' noemen. Huh? De TOM zit al jaren op internet. Volgens mij weten die mensen dat, en zeggen ze daarom `computertijdschrift' en niet `tijdschrift'. Want de TOM mag dan wel voor het grootste deel over computers gaan, een echt computertijdschrift is het niet. NET-INFO is trouwens weer iets anders als `NET', een papieren internettijdschrift dat ook nieuw is. Verder kreeg ik nog een `%s voor dummies' foldertje uitgereikt. Waah! Zie ik er uit als een beginnende DOS/Windows gebruiker? En ik had nog wel een TimeWasters T-shirt aan. Bij nader indien blijkt een van de boeken `internet voor dummies' te zijn, `voor DOS-, Windows, Unix, en Mac-gebruikers'. Hmmm. In zit nu ook in de doelgroep. Is dit nu vooruitgang? Waar ik me ook altijd ontzettend aan erger zijn de stands met geluidsinstallaties. Vlak bij de HackTic stand had je zo'n schreeuwpipo: 520! 17.500 gulden ! Pentium! Ja mensen Win Hier een Pentium computer! Pentium! 55! 486/66! 4! Pentium! 433! Pentium!!! Hierbij heeft elke P van Pentium een basreflex van jewelste. Yuk. Toch geloof ik dat er minder geluisdoverlast was dan bij de vorige HCC. De TimeWasters delegatie van de HCC 1994 bestond uit (in willekeurige volgorde, kan fouten bevatten) Paul Rambags, Pieter Jenniskens, Tim Hemel, Sebastiaan van Erk, Walter Belgers, Mark Hermeling, Philip Bierhoff, en Koen Holtman. Dit zijn de mensen die zich vrijdag om 12:45 voor de HackTic stand verzameld hebben. We hebben dit jaar niet met de hele groep langs de stands gezworven. Los van de bijeenkomst bij de HackTic stand was het een vrij individuele aangelegenheid. Maar we waren in ieder geval met meer mensen als vorig jaar. De HCC was ook zo groot dat browsen in groepjes niet echt meer werkt als je een goed beeld van de prijzen wilt krijgen. Bij de HackTic stand heeft iemand een heel verhaal verteld over waar de harddisks het goedkoopst waren (waar ik totaal niet op gelet heb), en ik heb verteld waar de SIMMs goedkoop waren. Het is gewoon te groot om op alles tegelijk te letten. Wat de SIMMs betreft, de prijzen voor 1 Meg zijn sterk gedaald ten opzichte van vorig jaar, van 90 gulden naar 65-75 gulden. De harscrisis is echt voorbij. Ik heb zelf een SIMMetje gekocht voor 65 gulden om een gedeeltelijk defecte SIMM in mijn computer te vervangen. Ik heb nu weer 8 Mb RAM in plaats van 7.992 Mb. De harscrisis is voorbij, maar ik roep nu de *troep*crisis uit! Er was gewoon schandalig weinig rotzooi te koop op de HCC. Hoogstens 20 standjes met dozen oude insteekkaarten, en nog eens 20 standjes met oude printers en plotters. Waar zijn de interessante mainframe onderdelen gebleven? Ik heb de grootste moeite moeten doen om een nieuw ventilatortje te vinden voor een van de GEWIS computers. Ook het aanbod van sterk verouderde software viel wat tegen. Waar is de goede oude tijd gebleven toen 1 op de 4 kraampjes troep te koop had? De sfeer op de beurs is duidelijk minder technisch geworden. Alles is tegenwoordig een `black box' (eh, beige box), waaraan je niet meer kunt zien hoe het werkt. Zucht. Over oud spul gesproken, dat was er nog wel, maar dan eerder in de vorm van antiek. Zo zag ik een paar `tilbare' Osborne-1 CP/M computers voor 50 gulden. Ook oude monitoren kon je veel en goedkoop krijgen, maar wie wil er nu met een monitor over de beursvloer gaan sjouwen? Iets anders wat niet meer het oude is is de HackTic scene. Ik had voorspeld dat de HackTic stand bestormd zou worden door woedende menigtes HackTic abbonees die hun geld terug willen nu het blad is opgeheven, maar dat bleek erg mee te vallen. Volgens Rop (`Help, een TimeWaster') viel het erg mee met de woede. Zelf heb ik in een historische bui alle oude nummers van HackTic in een doosje gekocht. Het is denk ik een goede aanvulling op de TimeWasters historie, hoewel heel wat duurder. Het doosje met alle oude nummers kostte 95 gulden. Als ik ze door de tijd heen los had moeten kopen had me dat 96.5 gulden gekost. De HackTic stand had dit jaar duidelijk een ander karakter. Ongeveer de helft van de ruimte was gewijd aan XS4ALL en De Digitale Stad. Die helft bestond uit 1 van de 3 kraampjes, dat was aangekleed met kleurenprints van WWW pagina's, en een enorm hoog bord (een meter of 3.5) met sterke lampen erop, en daarop nog meer WWW kleurenprints. Vreemd genoeg geen enkele werkende computer op de HackTic stand. Het meest technische wat daar ik gezien heb was geloof ik een koffiezetapparaat. De `Digitale Stad 2.0' folder ziet er afstotend vormgegeven uit. Het ding heeft meer `culturele voorhoede' dan `computer crowd' appeal. Ze gebruiken een typemachine font met vaste spatiering, wat niet aantrekkelijk is voor computeraars die juist uren bezig zijn echte letters uit hun lasterprinter te WPen. Duidelijk het werk van een vormgever die `het idee van een computerscherm' wilde overbrengen. En dat terwijl DDS 2.0 op WWW gebaseerd is, met zijn viewers met proportioneel font. De digitale stadsfolder schreeuwt gewoon `establishment' uit, in de zin van `wij geven geld uit aan professionele vormgeving'. Duidelijk iets anders dan de traditie van het blad HackTic. Ik heb het al vaker gezegd, HackTic heeft met DDS en XS4ALL idealen als `computernetwerken voor iedereen' in de praktijk gebracht, idealen die door de meeste krakers hoogstens als doorzichtige rationalisaties gebruikt werden. En wie kan ze dat kwalijk nemen? De XS4ALL folder spreekt me heel wat meer aan dan de DDS folder. Deze heeft bijvoorbeeld een proportioneel font en `verzorgde' typesetting. Maar genoeg over folders. De andere helft van de HackTic stand (2 kraampjes) had onder andere oude hacktics, T-shirts, en boeken over beveiliging en privacy in de aanbieding. Duidelijk meer low profile dan vorig jaar. Niet meer van die uithangborden met daarop allerlei aanbiedingen van anti-PTT hard- en software. Er waren alleen algemene `Wij zijn HackTic' uithangborden, en na 13:00 ook een TimeWasters sticker. Tot zover HackTic. Nog even de floppyprijzen: het minimum voor HD floppies van vorig jaar, 7 gulden, leek nu ongeveer het gemiddelde te zijn. Er was ook een handelaar die doosjes van 50 HD floppies als `restpartij' (???) aanbood voor 17.50. Ik heb geen floppies gekocht dit jaar, aangezien ik nog genoeg floppies had. 5.25 floppy drives werden niet meer massaal gedumpt zoals vorig jaar. Terminals heb ik ook niet gezien. Wel werden er weer volop netwerkkaarten gedumpt. Intel presenteerde dit jaar de Pentium op de HCC dagen. Je kon veel mensen zien rondlopen met `intel inside' schoudertassen, maar de plaats waar je die kon krijgen heb ik niet gevonden (ook weet ik niet of ik wel zo'n tas wil). Ik heb ook mensen gezien die de tas om hun nek hingen zodat er `intel inside' op hun buik stond. Microsoft had een presentatie van Windows 95 met een speciaal gebouwde tribune, die behoorlijk vol was. Een groot projectiescherm met matige beeldkwaliteit waarop iemand Windows 95 een het gebruiken was. Dan was er nog een harddisk handelaar genaamd `SEX'. Wat ze niet verzinnen om aandacht te trekken. De stand was behangen met affiches met daarop het woord SEX en daaronder harddisk prijzen. Het grote hardware-item van dit jaar was multimedia, dat wil zeggen geluidskaarten en CD-ROM drives. Een 16 bits geluidskaart deed zo'n 150-400 gulden, en dan kreeg je er niet eens boxjes bij. De CD-ROM drives (double of triple speed) zaten ongeveer rond de 240 gulden. Er was ook een `multimedia pakket' van 195 gulden, met daarin een 8 bit geluidskaart, boxjes, en een single speed CD-ROM drive. Dit spul werd blijkbaar min of meer gedumpt, en echt veel belangstelling was er niet voor. Dit pakket was echter wel Linux compatible, en ik heb het dan ook direct gekocht. Het was precies het soort dump aanbieding waarop ik gehoopt had, een double speed CD-ROM drive heb je toch niet nodig voor data onder Linux. Ik heb wel een dag nodig gehad om de geluidskaart en CD-ROM drive te installeren, voornamelijk doordat er geen CD-ROM handleiding bijzat. Er stonden CD-ROM installatie instructies in de geluidskaart handleiding, maar die klopten niet. Uiteindelijk bleken de goede instructies (DEVICE = MMSUP\SGCDM.SYS /D:MITSUMI /P:300 /I:11, en pas als dat gerund heeft wil Linux hem ook herkennen) op de bijgeleverde floppy te staan. Na een dag installatie heb ik nog een dag verspild aan het bekijken van alle programma's op de bijgeleverde spelletjes CD-ROM (supergames volume 5). Die CD-ROMs zijn toch wel groot... En ik heb al zo weinig tijd. Ik moet maar zorgen dat ik weinig langs CD-ROM winkels kom. Wat het CD-ROM aanbod op de beurs betreft, ze hebben `50% gevarieerd aanbod, 50% porno'. Een stand maakte het helemaal bont: 3 CD-ROMs uitzoeken voor 15 gulden, en er was keuze uit 3 verschillende CD-ROMS. De Plug-and-Play-Linux CD-ROM was ook op diverse plaatsen te koop. Hah. Ik heb het multimediapakket om 2 uur gekocht. Na de vorige HCC heb ik me voorgenomen om in ieder geval geen zware dingen te kopen aan het begin van de dag, en dat is wel gelukt. Maar om 2 uur had ik dus dat zware multimediapakket, en na anderhalf uur sjouwen vond ik het wel genoeg geweest. Ik heb de trein van half 4 naar huis genomen. Ik dacht dat de trein van half 4 wel relatief leeg moest zijn, zodat ik lekker kon zitten na al dat geloop. Niet dus. Ik heb tot Den Bosch moeten staan op een volgepropt, te heet gangpad. Zucht. Tot mijn verbazing had ik de volgende dag geen spierpijn. Tot slot nog een samenvatting van de HCC 1994 in een tegenwoordig populair formaat: het Tired/Wired of Safe/Wave formaat. Links staan de dingen die `uit' zijn, rechts de dingen die `in' zijn. UPN TOM --- --- aantal bezoekers oppervlakte Porno BBS Porno CD-ROM uithangborden green card spamming informatiepakket lege plastic zak eerste tijdschrift eerste computertijdschrift computer journalisme internet journalisme geen computer-crack dummy Hier Voordeel!!! Pentium!!! Pentium!!! groepstochten individueel browsen harscrisis troepcrisis mainframe onderdelen beige boxes de nieuwe HackTic oude HackTics techno-anarchist access provider kraak deze computer WWW kleurenprint computer nerds culturele voorhoede cartoonist professionele vormgever modems multimedia 1200 baud modems dumpen single speed CD-ROMS dumpen ----- ----- ----- Gemeente van Christus --------------------------- ---- Door Paul 'Beeeh' Rambags Ik heb regelmatig diskussies met verschillende mensen over God en geloof en zo. Vaak ben ik niet eens degene die daarover begint. Men weet dat ik geloof en ik word hier meermalen op borrels, feestjes e.d. over aangesproken. Vaak krijg ik het dan behoorlijk lastig, ik moest mijn geloof als het ware verdedigen tegen felle aanvallen van meerdere mensen tegelijk. (Beetje omgekeerde wereld eigenlijk.. eigenlijk zou ik anderen over God en zo moeten vertellen i.p.v. dat anderen mij tot atheist proberen te bekeren. :) In dit artikeltje ga ik niet in op argumenten voor/tegen het geloof, ook ga ik niet in op de boodschap van het Evangelie. Ik wil alleen even in het kort vertellen over de Gemeente van Christus, de geloofsgemeenschap waartoe ik behoor. Er zijn veel geloven gebaseerd op de bijbel en het verhaal van Jezus en Zijn apostelen, zoals b.v. Rooms Katholieken, Protestanten, Gereformeerden, Hervormden, Getuigen van Jehova's, Pinkstergemeenten, Baptisten, Vergadering van Gelovigen, enz.. De Gemeente van Christus onderscheidt zich van al die groepen, doordat zij de letterlijke tekst van de bijbel aanneemt als het Woord van God, niets meer en niets minder, en daarnaar zo goed mogelijk probeert te leven. Dit is een zeer solide en duidelijke basis. In tegenstelling tot b.v. Rooms Katholieken (waar de Paus en het Vaticaan regelmatig "decreten" uitvaardigen - dit is nauwelijks meer een godsdienst te noemen, want het zijn mensen die de dienst uitmaken) is ons geloof niet aan verandering onderhevig en weet je dus te allen tijde precies waar je aan toe bent. Je kunt het gewoon opzoeken in de bijbel of anderen vragen jou te wijzen op relevante bijbelverzen. Hierbij zijn twee aspecten van belang: Ten eerste, de bijbel is oorspronkelijk geschreven in het Hebreeuws (Oude Testament) en in het Grieks (Nieuwe Testament). Meestal werk je met een Nederlandse of Engelse vertaling. Die vertaling is het werk van mensen en bevat fouten. Je mag je dus nooit vastpinnen op een bepaalde vertaling. Ten tweede, bij het bestuderen van een onderwerp mag een bijbelvers nooit zomaar uit zijn context worden gerukt (dit plegen Getuigen van Jehova wel te doen). Probeer altijd een zo volledig mogelijk overzicht te krijgen van alle verzen over een bepaald onderwerp en kijk ook in welke context die verzen staan. Het grootste praktische verschil tussen de Gemeente van Christus en andere geloven is wellicht de doop. Wij dopen geen babies en kleine kinderen, want de bijbel zijn het steeds (volwassen) mensen die zeer bewust kiezen om gedoopt te worden. Een baby of klein kind kan zo'n keuze niet maken. In b.v. de Rooms Katholieke kerk wordt een babietje vlak na de geboorte Rooms Katholiek gemaakt, terwijl hij of zij dat misschien helemaal niet wil. Verder zien wij de doop als een essentieel en onmisbaar deel van de wedergeboorte, om behouden te worden (Joh.3:5, Hand.2:37-38, Hand.22:16, Rom.6:3-11, Gal.3:26-27, Kol.2:12, Titus 3:5, 1 Pet.3:21 e.a.). De Gemeente van Christus kent geen hierarchische structuur (dat vind je ook niet terug in de bijbel), wel weten we van elkaars bestaan. We heten zo omdat de kerk in de bijbel "Gemeente van Christus" wordt genoemd (zie b.v. Rom.16:16). In Nederland zijn we vrij onbekend; er zijn maar weinig gemeenten van Christus en die zijn niet erg groot. In Amerika is dat heel anders, in Oklahoma City b.v. is op bijna iedere hoek van de straat wel een "Church of God". Eindhoven, Beeeh. ----- ----- ----- Recept ------------ ---- Door Brigitte Sins Kip met ananas-sherrysaus volgens mijn eigen recept, ja ja ingredienten: 600 gram kipfilet wat zonnebloemolie 2 teentjes knoflook 2 eetlepels sojasaus 4 eetlepels sherry (iets meer voor de stevige drinker) 4 eetlepels ananassap 4 plakken ananas zout maizena bereiding: Snijd de filet in smalle repen. Braad deze in de hete olie, tesamen met de hele teentjes -of kleingesneden- knoflook, gedurende hoogstens 10 minuten. Keer de repen filet regelmatig. Roer een sausje van sojasaus, sherry, ananassap en 4 eetlepels water. Snijd de plakken ananas in stukken en laat ze gedurende 1 minuut meebakken. Voeg het sausje en zout naar smaak toe, leg een deksel op de pan en laat het geheel nu nog 5 minuten sudderen. Bind de saus met wat aangemaakte maizena en verwijder de knoflook. Of niet. Geef er gekookte rijst bij. Een goedkope maaltijd die snel bereid is en vooral lekker is! ----- ----- ----- Giga's MuziekRubriek -------------------------- ---- Door Walter 'GigaWalt' Belgers Pride & Glory. Nooit van gehoord? Whitesnake. Bestaan die nog? Deze twee bands, en ZZ Top, traden 8 juli op in Duitsland in het kader van de ZZ Top Open Air '94 tour ("Antenna"). Hier volgt een verslag van dat dubbelconcert waar ik met een vriend naartoe ging. In 1991 was ik ook al naar ZZ Top geweest, die toen samen met Bryan Adams in het Muengersdorfer Stadion speelden in Keulen. Toen was het nogal zoeken naar het stadion. Daarom besloot ik nu maar willekeurig wat afslagen te pakken op de snelweg, en zowaar, na twee gokjes stond het stadion opeens aangegeven. Daar aangekomen was het nog rustig. Erg rustig. Wat bleek, het concert was verplaatst naar Dortmund! Niemand wist ervan, het was alleen bekend gemaakt in Keulen zelf. Daar stonden we dan te balen tussen mensen die juist uit Dortmund kwamen en zelfs mensen die helemaal uit Engeland kwamen en in Keulen al een hotel gereserveerd hadden. We besloten geen gebruik te maken van de gratis pendelbussen en gingen filerijden naar Dortmund, naar de Westfalenhallen. Gelukkig waren de aanvangstijden wat later gezet zodat we nog op tijd kwamen. Mijn opnamewalkman mocht niet mee naar binnen maar mijn 1.5 literfles cola mocht wel. Binnen werden aanstekers en pins uitgedeeld door de sponsor, Mustang. Er was eten te koop (erg duur) en natuurlijk T-shirts en tourbooks e.d. Ik kocht een mooi T-shirt van ZZ Top voor 35 DM, een redelijke prijs. Bij de tourdata stond Dortmund dus blijkbaar was het al enige tijd bekend dat het concert verplaatst zou worden?! Ik vraag me ook af waar Las Vagas ligt. Als eerste speelde Pride & Glory drie kwartier. In die tijd speelden ze ongeveer 5 nummers, de nummers waren nl. erg lang. Tijdens het eerste nummer viel de stroom uit zodat ze maar besloten een drumsolo ten gehore te brengen. Onder de nummers een cover van Ozzy Osbourne. Aardige muziek verder, maar ik hou er niet zo van steeds aangesproken te worden met "m*therf*ckers". Het drumstel werd daarna omgebouwd wat een half uurtje duurde. Die tijd zat ik op de grond. Opeens "KABENG!!!", het leek alsof het dak instortte! Toen een luide "BAMMMMM" en het werd duidelijk dat het een soundcheck van het Whitesnake drumstel was. Het geluid stond echt LOEIhard. Dan ben je blij dat je al wat vaker naar een concert bent geweest en watjes voor in je oren hebt meegenomen. Tijdens het concert stonden sommige mensen met vingers in hun oren. In Keulen was dit geluidsniveau niet erg geweest, daar was het niet overdekt, maar hier.. Whitesnake, met de bekende Nederlander Adje Vandenburg, speelde slechts een uurtje. Ik kan hier geen goed verslag van doen omdat ik Whitesnake niet zo goed ken. Ze speelden in ieder geval wel hun twee hits, "Is This Love" en "Here I Go Again". Geen slechte muziek, maar ik was niet super onder de indruk. Daarna werd er weer aan het podium gesleuteld voor ZZ Top. Ik stond me al af te vragen hoe ZZ Top wou gaan optreden in zo'n klein zaaltje, ze hebben normaal ontzettend grote podia, zoals ook tijdens de Recycler tour. Nu denk ik dat het concert van Keulen naar Dortmund is verplaatst omdat ZZ Top het podium in de USA heeft laten staan. Het podium meenemen was zeker teveel moeite voor 1 concert. Bah. Het enige wat er stond was een drumstel, wat microfoons en drie vierkante hokjes met een ronde opening waar lamellen voorhingen. Daar kwamen Billy Gibbons (gitaar), Dusty Hill (bas) en Frank Beard (drums) uit toen het conert begon. Het openingsnummer was "World of Swirl" van hun album Antenna. De gebruikelijke nummers werden afgewerkt, zoals Gimme All Your Lovin', Cheap Sunglasses, Waitin' For The Bus en Jesus Just Left Chicago. Wat me echter opviel was dat ZZ Top langzaam maar zeker steeds minder opvallend speelt en het steeds meer van vrouwen moet hebben. Op het voorlaatste album stond nog een lekker bluesrock-nummer, "My Head's In Mississippi" maar op Antenna is het allemaal wat oppervlakkiger. Tijdens het concert kregen de "Demolition Debbies" meer applaus dan ZZ Top zelf. De Demolition Debbies zijn de vrouwen die het concert wat opluisteren. Volgens mij moet je, als je voor dat baantje solliciteert, de lengte van je benen en je cupgrootte opgeven. Jammer dat ZZ Top steeds minder op de muziek let. De Debbies stonden eerst in de hokjes waardoor alleen de contouren te zien waren. Zo te zien waren ze topless. Tijdens "She Loves My Automobile" speelden ze saxofoon. Dat nummer heeft namelijk drie blazers nodig. Op de plaat worden die gespeeld door ZZ Top zelf die daarvoor een spoedcursus namen. Normaal wordt tijdens concerten een film gedraaid met ZZ Top op sax. Ze spelen dan dus zowel live als op band. Nu namen de Debbies dus de honneurs waar. Ze hadden wel speciale saxofoons, het waren schijven plexiglas met de contouren van een saxofoon en neonbuizen erlangs. Ook de gitaren van Billy en Dusty waren omzoomd met neon. Dat zag er wel leuk uit. De gitaren speelden nog echt ook, dit in tegenstelling tot de neon-gitaar uit de "Viva Las Vegas" clip. Ook de bont-gitaren waren te zien tijdens "Legs" waarbij de Debbies opeens hun hotpants uitdeden waardoor ze in hun ondergoed stonden. Misschien een afleidingsmanouvre waardoor het publiek de rimpels van Billy en Dusty niet ziet? Ze zijn tenslotte al achter in de 40. En Frank was helemaal niet te zien achter zijn drumstel. Je leest het al: weinig positiefs te melden. Bovendien was het zo snikheet dat ik 1.5 liter cola binnen een paar uur ophad, en ook alweer uitgezweet had. En ZZ Top speelde slechts anderhalf uur. Er was echter wel een pluspuntje voor de fan: ze speelden "Just Got Back From Baby's", een nummer van hun eerste album uit 1970 dat ik nog nooit op een liveopname van ZZ Top heb gehoord, en het nummer "Catfish" (gezongen door Dusty) dat nooit op album is uitgekomen maar wel op de bootleg "Heaven, Hell or Hamburg" staat. De toegift was erg voorspelbaar voor degene die meer livewerk van ZZ Top kent: La Grange en het partynummer-bij-uitstek Tush. Een discografie, waaraan alleen het album Antenna ontbreekt, is te vinden in TOM#6. Nog steeds geldt: als kennismaking met ZZ Top kun je het beste "The Best Of ZZ Top" kopen (dus niet "Greatest Hits"), dat is echte bluesrock zonder commerciele bijzaken. Walter. ----- ----- ----- De verkeerd uitgelegde Popper ----------------------------------- ---- Door Koen Holtman Karl Popper (1902-1994) is een van de belangrijkste filosofen van deze eeuw. Hij is pas geleden overleden, en om hem te herdenken zijn er natuurlijk diverse Popper beschouwingen in de kranten gepubliceerd. Zelf heb ik als herdenking een AWK-script aan Popper opgedragen. Het voordeel van deze methode van herdenking is dat je in een AWK-script veel minder risico loopt onzin over Popper uit te kramen. Popper wordt namelijk vaak verkeerd uitgelegd. Erger nog, het lijkt er op dat veel moderne filosofen hem expres verkeerd uitleggen, om daarna met zelf uitgevonden `weerleggingen' of `verbeteringen' van Popper aan te komen. Popper zelf mag dan wel dood zijn, zijn ideeen zijn volgens mij nog lang niet weerlegd of verouderd. Ik zal hieronder een aantal populaire `weerleggingen' en `verbeteringen' van Popper uit de doeken doen, en uitleggen waarom ze nergens op slaan. Popper heeft een heleboel geschreven. Het meest bekende en controversiele is echter zijn `falsificatieprincipe'. De populairste verwoording hiervan is: (F) Een theorie is alleen wetenschappelijk als ze weerlegd (gefalsificeerd) kan worden door waarnemingen. De meeste aanvallen op Popper bestaan eruit dat 1) verkeerd wordt uitgelegd wat `theorie', `wetenschappelijk', of `gefalsificeerd' betekenen, 2) waarna aangetoond wordt dat (F) een onzinnige uitspraak is. --------- Hier is wat Popper precies bedoelt met de woorden: - Theorie: Een theorie is een stelsel van `natuurwetten', dat wil zeggen beweringen over verschijnselen in de natuur. Een voorbeeld is `f=m*a' uit de natuurkunde of `zwanen zijn wit' uit de biologie. - Gefalsificeerd: weerlegd door een waarneming, d.w.z. er is een waarneming gedaan die volgens de theorie onmogelijk is. - Wetenschappelijk: Wetenschappelijk is het woord dat in (F) gedefinieerd wordt. Theorieen die niet aan (F) voldoen heten `Pseudo-wetenschappelijk'. Popper wilde namelijk pseudowetenschappers aan de kaak stellen. Twee voorbeelden uit de tijd dat (F) opgesteld werd: 1) Patient: Maar meneer Freud, Uw theorie klopt niet. In mijn droom wilde ik mijn vader helemaal niet vermoorden, ik heb hem juist gered van de krokodillen! Freud: Typisch geval van projectie. Uw onderbewuste ziet mij, Uw behandelend psycholoog, als een vaderfiguur. Het probeert mij symbolisch te vermoorden door dromen te produceren die in strijd zijn met mijn theorie! Maar U ziet, mijn theorie verklaart uw droom volledig. 2) Fabieksdirecteur: Maar meneer Marx, hoe kunt U nu zeggen dat ik in een klassenstrijd met mijn arbeiders verwikkeld ben, ik heb ze net een loonsverhoging gegeven! Marx: Ah! Maar dat doet U alleen maar om de arbeidersklasse zand in de ogen te strooien zodat de uiteindelijke overwinning van de arbeidersklasse uitgesteld wordt. Dit soort indirecte tactieken zijn typisch voor de klassenstrijd. Freud, Marx, en hun volgelingen vonden dat hun theorieen (psychoanalyse en historisch materialisme) wetenschappelijk waren, immers deze theorieen verklaarden alle waarnemingen. Zelfs de waarnemingen die er op het eerste gezicht mee in tegenspraak leken werden prachtig verklaard, zodat je kon zien dat dit heel krachtige theorieen waren. Voordat Popper zijn falsificatieprincipe uitvond kon niemand goed onder woorden brengen wat er nu zo fout was aan Freud en Marx. `Wetenschappelijk' werd gedefinieerd als `in overeenstemming met de waarnemingen', en dat waren de theorieen van Freud en Marx wel. Poppers antwoord was dat deze theorieen een beetje _te_ goed in overeenstemming waren met de waarnemingen: er was geen enkele waarneming te bedenken die ermee in tegenspraak zou zijn! (F) Een theorie is alleen wetenschappelijk als ze weerlegd (gefalsificeerd) kan worden door waarnemingen. Een theorie moet dus ook zeggen wat er _niet_ kan gebeuren. Als een theorie niets verbiedt, is ze nietszeggend. Het is zelfs zo dat hoe meer een theorie uitsluit, hoe krachtiger ze wordt. Bekijk de volgende 4 theorieen over de aantrekkingskracht (g) van de aarde: 1) -10 < g 2) 0 < g < 100 3) 9 < g < 10 4) 10 < g < 11 Als we de aantrekkingskracht van de aarde meten blijkt deze 9.8 te zijn, en hiermee wordt dus theorie 4) gefalsificeerd. Theorie 1) Zegt helemaal niks over de aantrekkingskracht (we nemen aan dat we al wisten dat aantrekkingskrachten altijd positief zijn), maar 1) is wel altijd waar. Popper noemt 1) dus onwetenschappelijk. De theorieen 3) en 4) zijn de meest krachtige theorieen, want zij sluiten het meeste uit. Theorie 4) is toevallig onwaar, maar daarom nog niet onwetenschappelijk; 4) verkeert wat dat betreft in dezelfde positie als de mechanica van Newton: als je precies gaat meten blijkt de praktijk af te wijken van de theorie. --------- Maar nu naar de hoofdmoot van mijn verhaal: de manieren waarop Popper verkeerd uitgelegd wordt. 1) Weerlegd _kunnen_ worden Ergens in de boeken van W. F. Hermans staat te lezen dat een bepaalde theorie volgens Popper niet wetenschappelijk is `omdat ze nog niet gefalsificeerd is'. Maar Popper eist alleen niet dat theorieen weerlegd _kunnen_ worden, niet dat ze weerlegd _zijn_. 2) Wat is wetenschap? Veel uitleggers stellen dat Popper met (F) een definitie geeft van `de wetenschap'. Maar de wiskunde is een wetenschap die juist (als het goed gaat) theorieen produceert die nooit gefalsificeerd kunnen worden, is de wiskunde dan pseudowetenschap volgens Popper? Natuurlijk niet. Popper heeft het in (F) alleen over die takken van wetenschap die zich op waarnemingen baseren. Een variant hierop is Popper er van te beschuldigen dat hij zijn falsificatiecriterium nooit heeft proberen te falsificeren. Maar Popper's criterium gaar over empirische theorieen; en het criterium zelf is dat niet. (F) is een definitie, geen theorie, er valt dus helemaal niets aan te falsificeren. 3) Wat is wetenschappelijke activiteit? Dan heb je weer uitleggers die stellen dat Popper's falsificatiecriterium bedoeld is om wetenschappelijke activiteit, alles wat wetenschappers doen, van niet-wetenschappelijke activiteit te onderscheiden. Het `verificatiecriterium' van de Wiener Kreis had inderdaad die alomvattende aspiraties, maar Popper niet. Dit is een bijzonder akelige manier om Popper aan te vallen. Eerst blaas je de context van het falsificatiecriterium enorm op, waardoor het lijkt alsof Popper een alomvattende definitie gegeven heeft (en hij hield juist helemaal niet van alomvattende definities), en vervolgens wijs je de lekken in het ontstane luchtkasteel aan. Een voorbeeld hiervan is Kuhn, die zegt dat Popper's criterium maar `een deel van de waarheid' vertelt omdat wetenschappers maar een klein deel van hun tijd bezig zijn met het opstellen en falsificeren van theorieen; ze besteden veel meer tijd aan andere dingen zoals vergaderen en politieke spelletjes spelen. Popper's criterium gaat alleen over theorieen, niet over de kermis eromheen. Natuurlijk heeft Popper ook van alles over die kermis te vertellen, maar dat doet hij niet in zijn criterium. 4) De meetfout. Als een wetenschapper met de theorie 100 < x < 200 een meting doet met de uitkomst x=300, kan hij twee dingen doen a) hij verklaart zijn theorie voor gefalsificeerd b) hij zegt dat het een meetfout was. Sommige mensen zeggen dat Popper's criterium geval b) verbiedt, en dat het daarom onhoudbaar is omdat meetfouten wel degelijk voorkomen. Maar Poppers criterium gaat over wetenschappelijke theorieen, niet over wat er precies als een falsificatie beschouwd moet worden. Iets tot meetfout verklaren wordt helemaal niet verboden. We moeten hierbij in de gaten houden dat een `waarneming' bij Popper niet de zintuiglijke indruk is van een wijzer die op 300 staat. Veel filosofen proberen het begrip `waarneming' heel direct te koppelen aan zintuiglijk indrukken, maar Popper doet dat niet. Een waarneming is bij Popper eerder iets dat een wetenschapper op grond van allerlei informatie in zijn hoofd construeert. Hoe, en waarmee, die constructie precies plaatsvindt, daar doet Popper geen uitspraken over. Wat telt is dat er uiteindelijk iets uit komt rollen (b.v. `x=300' of `er is een zwarte zwaan' ) dat met een theorie vergeleken kan worden. Maar meetfouten kunnen natuurlijk niet een uitvlucht worden. Als een wetenschapper constant metingen doet die in tegenspraak zijn met zijn theorie, en hij bestempelt die allemaal als meetfout, zonder een goede verklaring (statistisch of anders) voor die meetfouten te geven, dan is hij volgens Popper wel degelijk pseudowetenschap aan het bedrijven. Hij heeft zijn theorie dan immers immuun gemaakt voor alle waarnemingen die er mee in tegenspraak zijn; ze kan niet meer gefalsifieerd worden. 5) De onzichtbare maan. Een variant hierop is de wetenschapper met de theorie `Mars heeft 3 manen'. Deze theorie is wetenschappelijk omdat ze gefalsificeerd kan worden. Als er na een langdurige speurtocht nog steeds maar 2 manen om Mars zijn gevonden, kan die wetenschapper zeggen `mijn theorie wordt hierdoor niet gefalsificeerd, want de derde maan is misschien wel doorzichtig'. Je kunt nu zeggen dat de wetenschapper duidelijk de pseudowetenschappelijke kant op gaat, maar dat volgens Poppers criterium alles nog prima in orde is omdat de theorie `Mars heeft 3 manen' nog steeds dezelfde falsificeerbare theorie als voor de speurtocht is. Dat is echter niet het geval. De _zin_ `Mars heeft 3 manen' mag dan wel onveranderd zijn, de betekenisinhoud van die zin als theorie, het aantal waarnemingen dat erdoor uitgesloten wordt, is wel degelijk veranderd door de toevoeging over doorzichtige manen. Popper ziet een theorie dus niet als een op zich zelf staande zin of formule, maar als een uitspraak die ingebed is in een context van conventies. Dat maakt theorieen in zekere zin ambigu, omdat niet iedereen precies dezelfde voorstelling van `de conventies' in zijn hoofd heeft. Maar Popper kan daar mee leven. Sommige filosofen interpreteren theorieen wel als contextloze formules of zinnen; maar Popper vindt dat dit meer problemen met betekenis veroorzaakt dan dat het oplost. Het zal duidelijk zijn dat een wetenschapper die bij tegenwind zijn theorie verandert zonder dat dat te erkennen door Popper onwetenschappelijk gevonden wordt. Die onwetenschappelijkheid wordt echter niet `gedetecteerd' door het falsificatiecriterium, dat alleen over individuele theorieen gaat, en geen uitspraken doet over reeksen theorieen. Volgens het falsificatiecriterium is de nieuwe theorie met een doorzichtige maan nog steeds wetenschappelijk: ze is namelijk falsificeerbaar: je zou met een ruimtesonde kunnen zoeken naar de aan- of afwezigheid van het zwaartekrachtsveld van een doorzichtige maan. Overigens is de betekenisinhoud (het aantal waarnemingen dat uitgesloten wordt) van de tweede theorie in de reeks kleiner, en een afnemende inhoud is een slecht teken. Bij vooruitgang in de wetenschap moet de betekenisinhoud van opvolgende theorieen volgens Popper juist toenemen. 6) Onfalsificeerbaar. Ook heb je mensen die zeggen dat de theorieen van Freud wel degelijk wetenschappelijk zijn, er zouden experimenten denkbaar zijn die ze misschien weerleggen. Die experimenten worden alleen door de Freudianen nooit uitgevoerd, maar dat maakt de theorie nog niet onwetenschappelijk. Ook dit is weer een kwestie van context: de tekst van de theorie wordt hier los gezien van de manier waarmee er omgegaan wordt. Popper zou zeggen dat, als een theorie gebruikt wordt in een context waarin ze niet gefalsificeerd zal worden, we te maken hebben met een onfalsificeerbare, en dus onwetenschappelijke, theorie. Een variant hierop is de theorie `op Pluto zijn er draken'. Zolang we nog geen mogelijkheid hebben om te zien of er draken op Pluto zijn of niet, heeft deze theorie geen wetenschappelijke waarde: ze sluit geen enkele waarneming die we kunnen doen uit. 7) De ontdekking van de wian. Stel een bioloog (die in een tijd leeft dat er nog bijna geen onderzoek naar zwanen is gedaan) stelt de theorie `zwanen zijn wit' op. Vervolgens gaat deze bioloog op trektocht om zoveel mogelijk zwanen te zien, en op een dag ontdekt hij, na een heleboel witte zwanen, een zwarte vogel die er verder als een zwaan uitziet. Nu kan die bioloog twee dingen doen: a) Zeggen `Ah, een zwarte zwaan, mijn zwanentheorie is gefalsificeerd'. b) Zeggen `Oh, ik heb een nieuwe vogelsoort ontdekt! Dit beest lijkt een beetje op een zwaan, dus laat ik het een wian noemen. In beide gevallen kun je zeggen dat de bioloog wetenschappelijk bezig is. Stel dat hij b) doet. Wat is nu de rol van zijn theorie `zwanen zijn wit'? Het is duidelijk dat de theorie door de ontdekking van de zwarte zwaanvormige vogel niet gefalsificeerd is, een wian is namelijk geen zwaan. Maar is `zwanen zijn wit' dan volgens Popper niet een onwetenschappelijke theorie en de bioloog een pseudowetenschapper, omdat hij a) had moeten doen? Nee. De bioloog heeft zijn theorie `zwanen zijn wit' blijkbaar als definitie gebruikt: als het zwart is dan kan het geen zwaan zijn. En als `zwanen zijn wit' een definitie is, is het falsificatiecriterium er niet op van toepassing; definities zitten in een ander deel van de wetenschap. Toch is er iets vreemds aan de hand: als `zwanen zijn wit' een definitie was, waarom ging die bioloog dan op reis om zwanen te zien? Heeft hij in feite niet zijn mening veranderd zonder dat toe te geven? Ja en nee. Zijn mening over de betekenis van `zwanen zijn wit' is niet zozeer veranderd, als wel uitgebreid. Toen hij de theorie opstelde en aan de reis begon had er nog nooit over nagedacht of zwarte zwaanvormige vogels zwanen waren of niet. Hij had misschien witte zwaanvormige vogels met een paar bruine veertjes verwacht, maar geen compleet zwarte vogels, anders had hij wel a) gedaan. De zin `zwanen zijn wit' bevond zich, wat zwarte zwaanvormige vogels betreft, aan het begin van de reis ergens in het schemergebied tussen empirische theorie over zwanen en definitie van wat een zwaan is. Kan dat zomaar? Ja dat kan, dat kan zelfs niet anders. Als je iets onderzoekt kun je iets totaal onverwachts tegenkomen, en dan moet je beslissen of je iets nieuws gezien hebt, of iets wat al bekend was maar dan met onverwachte eigenschappen. In feite zijn de meeste wetenschappelijke theorieen zowel definities van woorden als uitspraken over waarnemingen. Een ander voorbeeld is (E) een electron heeft een lading van x volt Als er nieuw een deeltje met een lading 1.05*x wordt gevonden, kun je of zeggen dat (E) gefalsificeerd is, of dat we met een nieuw deeltje te maken hebben. In het eerste geval de betekenis van (E) naar de empirische kant uitgebreid, in het tweede geval naar de definierende kant. Er zijn echter ook `natuurwetten' zoals (B) energie blijft altijd behouden die puur definitie zijn. Als een natuurkundige een proces vindt waarbij energie verloren lijkt te gaan, zal hij nooit zeggen dat (B) gefalsificeerd is, hij zal altijd zeggen dat er een tot nu toe onbekende vorm van energie is ontstaan. In feite is (B) een pure definitie, en geen uitspraak over mogelijke waarnemingen. Als je ooit op de middelbare school experimenten hebt gedaan om `de wet van behoud van energie' aan te tonen, dan weet je nu dat dat onzin was. ----- ----- ----- Spelbespreking -------------------- ---- Door Erlend Soms lijkt de keuze willekeurig, maar ik heb mijn eigen systeem voor de keuze van het spel dat besproken wordt. Elke keer dat een spel gekozen wordt, heb ik dat spel toevallig net een paar keer gespeeld. Ik heb helaas veel meer spellen dan tijd om ze te spelen. Dat ligt er onder andere aan dat ik meestal een hele verhuizing nodig heb voor ik kan gaan spelen. Mijn computer heb ik namelijk op de slaapkamer staan, gewoon vanwege de economische inrichting. Ik zou natuurlijk op de slaapkamer kunnen spelen, maar dan moet ik nog de TV uit de woonkamer verhuizen, omdat ik alleen op de TV in kleur kan spelen. Dat lijkt vreemd, want de meesten die wat ervaring hebben met de zogenaamde PC's hebben gemerkt dat eigenlijk alle spellen op die computers ook op zwart-wit monitors werken. Nu heb ik een Atari ST, en daar ligt alles net even anders. Een Atari ST heeft maar twee mogelijkheden, ofwel zwart en wit in hoge kwaliteit, ofwel kleur in matige kwaliteit. Dat het kleurenbeeld matig is komt door de TV, maar een voordeel is wel dat meteen op video kan worden opgenomen, iets wat niet zonder extra elektronica mogelijk is op een PC. Het scheelt in ieder geval flink in de prijs dat je gewoon een TV kunt gebruiken. Het spel in deze spelbespreking is bijzonder, omdat het in kleur en in zwart-wit werkt. Ik hoef dan ook niet te verhuizen om te spelen en dat scheelt. Het spel van deze spelbespreking heet RED ALERT, een oudje wat ik pas geleden kocht. Het spel is zelfs ouder dan mijn Atari en die is nu al bijna 9 jaar oud. Meestal zijn zulke oude spellen niet meer te spelen, want de computers en de software zijn veranderd. Gelukkig werkte alles toch meteen. Het spel liet zich zelfs zomaar op harddisk zetten. Ik moest wel de diskette in de diskdrive laten zitten, want anders leek het een kopie van het spel en dan veranderde het spel zich in een demo. Ik vind dat een vriendelijke manier van beveiligen, maar ik had toch graag dat zoiets even vermeld wordt op de verpakking. Ik kwam er namelijk pas na 10 keer spelen achter waarom ik nooit in de highscorelijst kwam, ik niet van niveau kon veranderen en mijn lasers de ICBM's niet neerhaalden. ICBM's, voor degenen die na de tweede wereldoorlog gestopt zijn met het bijhouden van de bewapeningswedloop, zijn Inter Continental Ballistic Missiles. Raketten dus die je op iemand die heel ver weg woont kunt gooien. Het spel is een SDI Contruction Set, je kunt dus je eigen rakettenschild bouwen en proberen zo lang mogelijk een nucleaire aanval te overleven. Je mag zelf je lasers, je rakersilo's en je steden plaatsen. Bovendien heb je soms ook nog een satelliet waarmee je op vijandelijke nucleair onderzeeers kunt schieten. Aan de plaatjes is te zien dat het een oud spel is, maar de paddestoeltjes zijn best schattig, je kunt kiezen uit een Europese of Amerikaanse kaart en de speelbaarheid is goed. Zelfs op het hoogste niveau houd ik het nog een paar minuten vol. ANTIC distribueerde het spel in Amerika en net als de meeste software van ANTIC zit er allen een korte handleiding in het spel zelf. Dan raak je de handleiding niet kwijt zeggen ze... Over ANTIC is nog een heel verhaal te vertellen, maar dat bewaar ik voor een volgende keer. Eindhoven, Erlend. ----- ----- ----- Schaakvraag ----------------- ---- Door Paul 'Beeeh' Rambags Sch /\ /\ k Ik vind schaken leuk, ik ben er jong mee opge- vr /--\ /--\ g groeid, ik heb ooit het pionnen- en torendiploma gehaald en ik heb zelfs al enkele schaaknachten georganiseerd, waarop allerlei rare varianten op het originele schaakspel aan bod kwamen (zie TOM 12). De laatste tijd speel ik nogal veel zogenaamde 1 2 potjes (1 minuut per persoon met een increment van 2 seconden per zet) tegen Meeltje op de DICS (Dutch Internet Chess Server, telnet dds.xs4all.nl 5000) en soms doen we het nog op een gewoon schaakbord. Zo ook op zaterdag 8 oktober, heel vroeg. Ik speelde toen met Meeltje een heleboel snelschaakpotjes en op een gegeven moment bereikten we de volgende stand (wit is aan zet). a b c d e f g h Wit (Paul Rambags): ----------------- Kg1, Dg3, Th6, Ta1, La2, Pd2, 8 | T K | 8 pionnen d3, e3, e4, g2, h2. 7 | P D v v | 7 6 | v v t | 6 Zwart (Reinier Post): 5 | v v | 5 Kg8, Dd7, Ta3, Tf8, Pb7, 4 | ^ | 4 pionnen b5, c3, c6, d6, e5, f7, g7. 3 | T v ^ ^ d | 3 2 | l p ^ ^ | 2 Zie het diagram hiernaast. 1 | t k | 1 (^ en v zijn witte resp. zwarte pionnen.) ----------------- a b c d e f g h In deze merkwaardige stand staan er erg veel stukken van wit aangevallen en de zwarte vrijpion op c3 is maar twee zetten van promotie verwijderd. Toch staat wit gewonnen, hij kan mat geven in zes zetten. Hoe? Ik loof een prijs van f 5,-- uit voor degene die als eerste, maar wel voor het verschijnen van de volgende TOM, de juiste oplossing naar paulr@win.tue.nl heeft gemaild. De oplossing komt in de volgende TOM en Reinier Post en de redaktie zijn van deelname uitgesloten. Eindhoven, Rtfm. ----- ----- ----- GEWIS Zaalvoetbaltoernooi ------------------------------- ---- Door Rob 'SuperRob' Essink Voordat ik verder wat zeg over wat wij daar hebben uitgespookt moet ik mededelen dat onze acties gebaseerd zijn op rein sportieve overwegingen en onze prestaties eigenlijk niet te wijten zijn aan gebrek aan techniek of conditie. Met wij bedoel ik Erlend, Pieter, Hans, Sebastiaan, Rob N. en Rob E. (ik dus). Op een mooie zonnige middag trokken wij dus onze ondeugende sportschoenen aan (en indien voorradig ook nog een sportbroek). Vervolgens was het de bedoeling dat er de nodige doelpunten zouden vallen. Wat dat betreft hebben wij elk record gebroken: in de 4 wedstrijden die wij moesten spelen hebben wij de 0 weten te houden door het goede werk van de keeper (van de tegenstanders). Dus je zult wel denken dat wij geen enkel doelpunt hebben gescoord. NIET DUS !! Onze geniale spits Pieter heeft het voor elkaar gekregen om toch nog een (eigen) doelpunt te maken, je begrijpen dat wij in de 7de hemel waren. Behalve het feit dat wij de tegenstanders ruim de kans gegeven hebben om doelpunten te halen ( gemiddeld zo'n 4 per wedstrijd ), hebben wij ook nog onze tegenstanders de mogelijkheid geboden om rode kaarten te halen ( hierbij wil ik graag die jongen bedanken die zo aardig was om op mij in te hakken, waarschijnlijk had hij wat tegen mijn manier van verdedigen, het was namelijk een van de weinige keren dat ik tijdens het verdedigen een overtreding mee kreeg). Hier kan dus een duidelijke conclusie worden getrokken, het TimeWasterteam heeft zich weer van zijn meest sportieve kant laten zien. ( Ik wil trouwens hierbij Hans v. G. nog beterschap wensen, en hem aanraden te stoppen met zijn schriftelijke cursus karate ). ----- ----- ----- Tommetje -------------- Meer dan 5 jaar TimeWasters geschiedenis, beschreven in meer dan 130 bladzijdes: de TimeWasters Historie! Ingeboden, met plaatjes en adressenlijst, het ontstaan van de TimeWasters en alle aktiviteiten. Deze historie is nu te koop voor slechts 15 gulden, mail walter@giga.iaehv.nl! ----- ----- ----- Roddels! -------------- Op de borrel bij gewis staat Annemarie aan de bar. Hans merkt op met een grote grijns:' Als we haar bezem jatten kan ze niet meer naar huis.' Tijdens TOBIAS gehoord: - Oscar tegen Hans gommeren:'Kom mee, buiten spelen.' - Frank tegen Walter:'Zal ik Jennifer van achteren nemen?' Hans wil naar Jomanda. Op het feest van Ir. Erwin en Ir. Walter: (Jolien heeft een Michelangelo T-shirt aan) Wave: Ik wist niet dat Michelangelo ook al reliefschilderijen maakte. Pieter vertelt dit aan J. J antwoord: Wie zei dat, dan schop ik hem Pieter: Ik had helemaal niet gezien dat dat van Michelangelo was. (Ik lette op iets anders....) daarna op IRC: het was een heuvellandschap :-) 2 heuvels... Koen stelt urgente zaken expres uit. Rob valt op Annemarie de Putter! :) Jennifer is bij Frank in huis op bezoek. Terwijl de douche boven is weet hij het toch klaar te spelen beneden, poedelnaakt, voor Jennifer te staan. ----- ----- ----- Bij de bijlage -------------------- ---- Door Tim 'Tlaloco' Hemel Brassen in de toekomst. Stel je voor.. Je zit achter een PC te brassen met multimedia IRC, dus beeld en geluid. Opeens komt daar een IrcIdiot op je channel en zegt : < Ja... bekijk dat maar op de bijlage > Een kleurenversie van deze poster is te vinden in de TOM gopher directory. Zie de officiele informatie hieronder voor de gopher link info. ----- ----- ----- Offici"ele Informatie --------------------------- Timewasters Online Magazine is een productie van The Incredible Timewasters. Alles uit deze publicatie mag in het roddelcircuit terechtkomen zonder toestemming van mij of iemand anders. Niets uit deze uitgave mag als de waarheid geclaimed worden zonder uitdrukkelijke toestemming van een van de Editorial Staff. We kunnen geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor het gebruiken of printen van informatie uit dit magazine. Vragen over TOM, en aanvragen en opzeggingen van abonementen, kunnen naar het adres tom-request@win.tue.nl gemaild worden. Kopij kan naar tom@win.tue.nl worden gestuurd. Oude nummers van de TOM zijn te vinden in Gopher, op de gopher server gopher.win.tue.nl in de informatiedirectory van de T.U.E. onder TimeWasters. Dit is de gopher link info: Type=1 Name=TimeWasters Online Magazine (TOM) Archive Path=1/tue/tw/TOM Host=gopher.win.tue.nl Port=70 Plaatjes die als bijlage bij een TOM verschijnen, zijn vaak expres van mindere kwaliteit omdat we de bijlages niet te groot willen maken. Voor de originele plaatjes (die vaak veel beter zijn) verwijzen we naar gopher. Oude nummers van de TOM zijn ook te verkrijgen via email, stuur een mailtje met subject `tom2' (zonder de kwootjes) naar timewasters-request@iaehv.nl, waar voor de 2 het nummer van de gewenste TOM moet worden ingevuld, bijvoorbeeld 2. """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" TOM-Timewasters Online Magazine (c) 1994 The Incredible Timewasters """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""