Dit is de eerste regel, oftewel, dit is regel een (1). ################################################################ ################################################################ ##((((((((((((((((#########(((((((((((#########(((#########(((## ##((((((((((((((((########(((((((((((((########((((#######((((## ########(((##############(((#########(((#######((#((#####((#((## ########(((##############((###########((#######((#((#####((#((## ########(((##############((###########((#######((##((###((##((## ########(((##############((###########((#######((##((###((##((## ########(((##############(((#########(((#######((###((#((###((## ########(((###############(((((((((((((########((###((#((###((## ########(((################(((((((((((#########((####(((####((## ################################################################ ################################################################ TimeWasters Online Magazine --------------------------- 14 maart, 1995 Issue #15 Volume 3, Number 0 Copyright (c)1992,93,94,95 The Incredible Timewasters ~ Uitgever/ Hoofdredacteur........Erlend 'Error Terror' Nagel ~ Redacteur..............................Koen 'Motto' Holtman ~ Beheerder Mailing......................Paul 'Beeeh' Rambags ~ Bijdragers........................Walter 'GigaWalt' Belgers ....................................Bart Blom ............................Kees-Jan Dijkzeul ..................Pieter 'Ignotus' Jenniskens ................Martin 'Machine Language' Los ....................................Jan Stout ...................Boudewijn 'Kroisos' Wayers ====== Inhoud ====== Editoriale Noot...................... regel 58 Foutje............................... regel 97 Erratum TOM #6....................... regel 111 !Computing........................... regel 126 Error van de maand................... regel 444 Tom op TV............................ regel 516 Giga's MuziekRubriek................. regel 575 Het heelal: een 4D structuur......... regel 655 Boekbespreking....................... regel 1004 Brief over cryptografie.............. regel 1065 Pieterpad............................ regel 1151 TW3 of TimeWasters go Stuttgart...... regel 1237 Spelbespreking....................... regel 1445 Roddels!............................. regel 1507 Offici"ele Informatie................ regel 1524 ----- ----- ----- Editoriale Noot --------------------- ---- Door Erlend In de tijd die er zit tussen het verschijnen van twee TOM's, lijkt het alsof er niets gebeurt. Martin merkte daarover zeer wijs op dat er toch ook een verassingselement in de verschijningsdatum moet zitten. Dit keer is er zelfs ontzettend veel gebeurd in de tussentijd. Ik ben zelf afgestudeerd, Paul is gaan werken en Koen heeft het ontzettend druk vanwege zijn Futplex WWW-systeem. Tussendoor hebben we ook nog even meegewerkt aan een TV-uitzending. Verderop in de TOM, een stukje daarover. Natuurlijk zit ook deze TOM weer boordevol met andere leuke stukjes, vaste, minder vaste en nieuwe. Ze hebben we als altijd weer de Computing! van Martin, die ondanks zijn naderende promotie weer het traditionele startschot kon geven voor de produktie van de TOM. En had je nog niet genoeg lol gehad, duik dan maar diep in het tweede deel van Lol met Dimensies. Lang heb ik er om moeten zeuren, en lang heeft hij er aan gewerkt, maar Walter heeft eindelijk zijn monumentale stukje over Alice Cooper geschreven. Grote afwezige is deze keer helaas de receptenrubriek. Natuurlijk trekken we ons dat aan, maar zonder bijdragen van onze lezers kunnen we natuurlijk niet. Dus, heb je een leuk recept, of iets anders om te vertellen, stuur het naar de redactie en wij zullen ons best doen om de volgende TOM nog leuker te maken. Blik vooruit: plannen om de TOM ook op WWW beschikbaar te maken zijn in een vergevorderd stadium! Veel plezier met deze TOM. Erlend, Eindhoven. ----- ----- ----- Foutje ------------ ---- Door Paul "Beeeh" Rambags Per abuis verzond ik op maandag 16 januari 1995 een lege mail met een enorme header naar alle TOM-abonnees. Dat kwam door een ``-hakenpaar dat er niet hoorde. :( Mijn welgemeende excuses hiervoor! Eindhoven, Beeeh (beheerder mailing van de TOM) ----- ----- ----- Erratum TOM #6 -------------------- Walter Belgers kwam er laatst achter dat de datum op de titelpagina van tom 6 fout is. Op de titelpagina staat 9 maart 1993, maar dat is de verschijningsdatum van tom 5. Tom 6 kwam op 20 april 1993 uit. Als je nog ergens een exemplaar van tom 6 hebt, kun je dus de titelpagina veranderen, of tom 6 bewaren als een waardevolle misdruk! De TOM redactie. ----- ----- ----- !Computing ---------------- ---- Door Martin 'Machine Language' Los Welkom bij deze eerste !Computing van 1995. Deze keer bestaat !Computing vooral uit het 2e deel over data encryptie : cryptografische systemen met publieke sleutels (Engels: Public Key Systems), met als voorbeeld RSA. * CRYPTOGRAFIE (DEEL II) 3. Sterke methodes 3.1. Cryptografie met publieke sleutels Traditionele cryptografie is gebaseerd op het feit dat de zender en de ontvanger van een boodschap dezelfde geheime sleutel (Engels: password) gebruiken. De zender gebruikt de sleutel om de boodschap te coderen en de ontvanger gebruikt dezelfde sleutel om deze weer te decoderen. In deel I over cryptografie in de vorige TOM hebben we een voorbeeld daarvan gezien in sectie 2.2 over XOR-sleutels. Ook alle andere methoden die vorige keer besproken zijn hebben het probleem dat zender en de ontvanger, als ze zich op verschillende plaatsen bevinden, ooit eens de sleutel of het codeboek hebben moeten uitwisselen. Ze moeten dus een koerier, de telefoon of de postduif vertrouwd hebben en de afgesproken informatie kan dan in verkeerde handen gevallen zijn. Cryptografie met publieke sleutels (Engels: Public Key Cryptography) lost het probleem van het genereren, veilig overzenden en opbergen van sleutels op. Het is uitgevonden in 1976 door Witfield Diffie en Martin Hellman. Ieder persoon in een groep die onderling geheime berichten wil uitwisselen heeft twee sleutels: een publieke (of openbare) sleutel en een prive (of geheime) sleutel. Alle publieke sleutels worden openbaar gemaakt. Op dit moment is het zo dat er publieke sleutel databases (Engels : Public Key Servers) zijn op Internet, bijvoorbeeld voor mensen die PGP (Pretty Good Privacy) gebruiken. PGP zal besproken worden in deel III van deze cryptografie special in de volgende TOM. De prive sleutels (het woord zegt het al) blijven geheim. Ieder genereert voor zich (thuis) zowel de publieke als de prive sleutel, alleen de publieke sleutel stel je beschikbaar voor anderen. Een zender en een ontvanger hoeven nu geen geheime informatie van tevoren uit te wisselen omdat geheime boodschappen, gecodeerd met iemands publieke sleutel, *alleen* gedecodeerd kunnen worden met behulp van de bijbehorende prive sleutel. Die prive sleutel is alleen in bezit van degene voor wie de geheime boodschap bestemd is en wordt nooit uitgewisseld. Voor het uitwisselen van boodschappen werkt het systeem alsvolgt: wanneer Monique een bericht wil sturen naar Karel, zoekt ze zijn publieke sleutel op en gebruikt deze om haar boodschap te coderen. Wanneer Karel de gecodeerde boodschap heeft ontvangen, gebruikt hij zijn prive sleutel om deze te decoderen. Niemand anders kan de boodschap bestemd voor Karel decoderen, maar iedereen kan Karel een geheime boodschap sturen door Karel's publieke sleutel toe te passen. Het is duidelijk dat het onmogelijk moet zijn om een prive sleutel te berekenen uit de bijbehorende publieke sleutel. Behalve voor het veilig uitwisselen van boodschappen kan cryptografie met publieke sleutels ook gebruikt worden voor het implementeren van digitale handtekeningen (Engels: digital signatures). Als Monique haar boodschap wil ondertekenen, voert ze een berekening uit waar zowel haar prive sleutel als de boodschap zelf in gebruikt worden. Het resultaat van deze berekening heet een digitale handtekening. Monique's handtekening behorende bij deze boodschap kan alleen door Monique geproduceerd worden omdat zij de enige is die haar prive sleutel kent. De digitale handtekening wordt door Monique achter haar boodschap geplakt en het geheel wordt naar Karel gezonden. Om te kijken of de digitale handtekening echt is, dus of het werkelijk Monique was die deze boodschap heeft ondertekend, voert Karel een berekening uit waarin hij de boodschap, de handtekening en Monique's publieke sleutel gebruikt en kan met een relatie tussen de drie de echtheid van de handtekening en het onveranderd zijn van de boodschap verifieren. Handtekeningen kunnen niet alleen door de ontvanger van de boodschap op echtheid gecontroleerd worden, maar ook door derden. Dit geeft de mogelijkheid om aan digitale handtekeningen juridische waarde toe te kennen. Een nadeel van cryptografie met publieke sleutels is dat de tijd die het kost om boodschappen te coderen of te decoderen langer is dan bij conventionele encryptiesystemen die alleen 1 geheime sleutel hebben. Zoals we zullen zien in sectie 3.2.2 komen er bij de implementatie nogal wat berekeningen kijken. Cryptografie met publieke sleutels wordt daarom bijna altijd in combinatie met een conventioneel encryptiesysteem gebruikt en wel om hun geheime sleutel veilig uit te wisselen. Het bovenstaande vertelt alleen in algemene bewoordingen hoe een cryptografisch systeem dat gebruik maakt van een sleutelpaar bestaande uit een publieke en een prive sleutel werkt. Een expliciet voorbeeld van zo'n cryptografisch systeem is RSA, dat hieronder besproken wordt. 3.2 RSA 3.2.1 Inleidende Elementaire Definities RSA is een cryptografisch systeem dat gebruikt maakt van publieke sleutels. Het is uitgevonden in 1977 door Ron Rivest, Adi Shamir en Leonard Adleman. Voordat ik RSA ga uitleggen volgen nu eerst nog een paar elementaire wiskundige definities van belang voor het begrip van RSA. Voor velen bekende kost, maar ik noem ze toch nog even. a) Een getal is een priemgetal als het alleen deelbaar door is door zichzelf en 1. Priemgetallen zijn bijvoorbeeld 2,3,5,7,11,13,... ,107,109,...,44089,...,61463,... Er zijn oneindig veel priemgetallen. Voorbeelden : 110 is GEEN priemgetal, want 110 is 2*5*11 3367 is ook GEEN priemgetal want 3367=91*37 b) Met factoriseren (ontbinden in factoren) bedoelen we een getal ontbinden in zijn priemfactoren. Voorbeelden: 4=2*2, 36=2*2*3*3, 125=5*5*5, 310=2*5*31, 3367=37*91 c) Een getal is relatief een priemgetal ten opzichte van een ander getal als ze geen priemfactoren gemeen hebben. Voorbeelden: 4 en 6 zijn NIET relatief priem want 4=2*2 en 6=2*3, zodat ze de priemfactor 2 gemeen hebben. 35 en 310 zijn ook NIET relatief priem omdat 35=5*7 en 2*5*31, zodat ze de priemfactor 5 gemeen hebben. 155 en 3367 zijn WEL relatief priem omdat 155=5*31 en 3367=37*91, en ze hebben dus geen gemeenschappelijke priemfactoren. d) De multiplicatieve inverse van een getal. Normaal is 1/5 de multiplicatieve inverse van 5 omdat 5*1/5=1. De inverse Y van een getal X is dus simpelweg Y=1/X. De multiplicatieve inverse Y van een getal X in modulus N aritmetiek (Engels: modular arithmatic, zie de !Computing van TOM#13) is het getal waarvoor geldt (X*Y) MOD N = 1 De inverse in modulus N bestaat en is uniek als X en N relatief priem zijn. Voorbeeld: De inverse van 14 in modulus 5 aritmetiek is 4, want 14*4 MOD 5 = 1 immers 14*4= 56 en 56/5=11 rest 1 In de volgende TOM zal uitgelegd worden hoe de multiplicatieve inverse in modulaire aritmetiek berekent kan worden. 3.2.2 De RSA implementatie Het genereren van de publieke en prive sleutel binnen RSA werkt alsvolgt : 1) Neem twee grote priemgetallen P en Q en bereken hun produkt N = P*Q. Het produkt N wordt de modulus genoemd. 2) Kies een getal E dat kleiner is dan N en relatief priem is ten opzichte van (P-1)*(Q-1). 3) Bereken de het getal D, dat de multiplicatieve inverse is van E in modulus (P-1)*(Q-1) aritmetiek. D moet dus voldoen aan : (E*D) MOD (P-1)*(P-1) = 1. 4) E en D heten respectievelijk de publieke en private exponent. De publieke sleutel is het getallenpaar (N,E) en de prive sleutel is het getal D. De getallen P en Q dienen geheim gehouden te worden, maar zijn voor het gebruik van RSA niet meer belangrijk en kunnen dus beter vernietigd worden. Het is moeilijk om de prive sleutel, het getal D, te berekenen m.b.v. de getallen N en E, die de publieke sleutel vormen. Het is namelijk moeilijk om een groot getal, N, te ontbinden in zijn twee unieke priemfactoren P en Q. De veiligheid van RSA is er dus volledig op gebaseerd dat men nog geen snelle methode heeft gevonden om een grote N te factoriseren. Om in de praktijk RSA veilig te kunnen gebruiken moeten P en Q toch wel minimaal 200 cijferig grote priemgetallen zijn. Het genereren van grote priemgetallen zal ik in een volgende !Computing bespreken. Het gebruik van RSA voor het uitwisselen van geheime boodschappen, werkt alsvolgt. Als Monique een boodschap aan Karel wil sturen, zet ze de boodschap eerst om in een getal M (Bijvoorbeeld door de ASCII waarden van de tekens van de boodschap aan elkaar te plakken en het geheel als 1 groot getal te beschouwen) Als M groter is dan N wordt M opgedeeld in blokken van een gelijk aantal decimalen, die nu dus ieder een getal zijn kleiner dan N. Het onderstaande recept wordt dan uitgevoerd op elk blok apart. Monique zoekt eerst de publieke sleutel van Karel op : de getallen N en E. Ze maakt vervolgens de gecodeerde boodschap C, door M tot de macht E te verheffen in modulus N arithmetiek : E C = M MOD N Als Karel de gecodeerde boodschap C ontvangt kan hij het origineel M terugvinden door zijn prive sleutel D te gebruiken en wel alsvolgt : D M = C MOD N Karel is de enige die D kent, dus alleen hij kan M terugvinden. RSA gebruiken om een boodschap te ondertekenen werkt alsvolgt. Allereerst berekent Monique een boodschaps-karakteristiek (Engels: message digest). Het idee van de boodschaps-karakteristiek is dat dat het een kortere maar unieke representatie van vaste lengte is van de boodschap. Een wiskundige functie die uit de boodschap M de karakteristiek K maakt wordt in het Engels een hash-functie genoemd. Het moet moeilijk zijn om de werking van zo'n hash-functie om te draaien. Verder moet de kans heel klein zijn dat twee verschillende boodschappen dezelfde karakteristiek toegekend krijgen. Een heel simpel voorbeeld van een slechte hash-functie is bijvoorbeeld : tel alle ASCII waarden van de tekens van de boodschap op, neem de uiteindelijke som modulus 100. Elke boodschap krijgt dan een karakteristiek van vaste lengte, nl een getal van 00 tm 99. Goede hash-functies zijn echter ingewikkelder, tegenwoordig worden bv. de hash-functies MD4 en MD5 gebruikt, die ik hier niet zal bespreken. Monique berekent haar digitale handtekening, het getal S, uit haar boodschap-karakteristiek K : D S = K MOD N Ze gebruikt dus haar prive sleutel D om de handtekening te maken. Monique zendt nu de boodschap M vergezeld van de handtekening S naar Karel. Karel kan nu de handtekening verifieren door Monique's publieke sleutel (N,E) te gebruiken : E H = S MOD N Zelf berekent Karel met dezelfde hash-functie ook de karakteristiek K van de boodschap M. Als hij vindt dat H gelijk is aan K, kan hij er zeker van zijn dat M niet is veranderd of door iemand anders dan Monique ondertekend is. ----- EINDE DEEL II ----- * NETSURFEN Het laatste jaar is Internet ge-explodeerd : de Word-Wide-Web (WWW) Servers schoten als paddestoelen uit de grond. Met de komst van meer en meer internet aanbieders stijgt ook het aantal particulieren zonder universiteits-connecties maar met een PC thuis dat het Internet kan verkennen. Het wordt steeds moeilijker door de bomen het bos te zien en de informatie op Internet te vinden die je zoekt. Binnen een (*HET*) gedecentraliseerd informatiesysteem als Internet zijn WWW-pagina's die inhoudsopgaves en zoeksystemen bevatten erg nuttig geworden. Ik wil er hier een paar noemen die ik zelf regelmatig gebruik, ik hoop dat jullie er wat aan hebben, of misschien ken je ze al... In ieder geval, happy netsurfing! http://info.cern.ch/hypertext/DataSources/bySubject/Overview.html Inhoudsopgave op Onderwerp bijgehouden op CERN, het deeltjes fysica laboratorium waar de wieg van het WWW stond. http://akebono.stanford.edu/yahoo/ Een inhoudsopgave genaamd Yahoo, is zeer zeer zeer uitgebreid en goed gestructureerd. Mag je niet missen! http://www.rrz.uni-koeln.de/~a0055/hot.html Een inhoudsopgave bijgehouden door Markus Veittes. Handig voor directe verwijzigen naar technische WWW-pagina's. http://gagme.wwa.com/~boba/spider.html SpiderWeb, met zeer veel verwijzigen naar amusante WWW-pagina's, de pagina v/d dag, 'cool' links etc. http://www.euro.net/cgi-bin/imagemap/index?145,176 Een handige WWW-pagina onderhouden door EuroNet met verwijzingen naar zoekmethoden via WAIS, EINet Galaxy, Veronica, WebCrawler, ... * EEN KLASSIEK COMPUTER GEDICHT A is for Apple A is for APPLE who sent us our Macs, D is for DEC, and they sold us a Vax. C is the language in which we write source, and B is our sort, which is BROKEN, of course. E is an ERROR when code is compiled, F is a FORK for creating a child, G is the GETTY that sits on the line, and H is a HANGUP whic:^?{^Zo^?{bD^]NO CARRIER I is the INTERCONNECTION of kit, J is the JOY when the cables all fit. K is for KERMIT, to copy a file, and L are the LINES that we drop all the while. M is the MODEM we use from our home, N are the NIGHTS which we spend on the phone, O is the OUTPUT we get from the host, and P are the PHONE BILLS we get in the post. Q for SIGQUIT makes our process abort, R is the REASON sigquit should be caught. S is the SIGNAL we catch and ignore, and T is the TRAP which we miss, and dump core. U is for UNIX -- I hope that is clear, V is the VISUAL editor here. W stands for the WINDOWS we use, and X for the windowing system we choose. Y is for YACC, quite a specialist tool, Z for the snores from the programming pool. (bron: Douglas Spencer, sysadmin at Anderman and Co. Ltd) * UITKIJKEN MET SPRAAKHERKENNINGS SOFTWARE Bij een meeting van de PC User's Groep Sacramento (SPCUG) in de VS, demonstreerde een verkoper zijn nieuwste spraakherkennings software Hij was bijna klaar om met de demonstratie te beginnen dus verzocht iedereen in de zaal om stil te zijn. Net toen hij wilde beginnen, schreeuwde er iemand helemaal achterin : "FORMAT C RETURN" (bron: vertaling van artikel uit rec.humor.funny, voor het eerst verschenen in 'Sacra Blue magazine', maandelijkse newsletter van de SPCUG) Tot de volgende !Computing, .Machine Language, Amsterdam, los@hp.nikhef.nl ----- ----- ----- Error van de maand ------------------------ Sun UNIX: Jul 20 14:17:47 wsintt12 automount[103]: can't mount svin01.win:/home/svin01g: Too many levels of remote in path Een WWW telefoongids service: Query Results /bin/ph -m -s cso.tue.nl department=E -515:no non-null key field in query. -515:Initial metas may be used as qualifiers only. 500:Did not understand query. Tijdens het compilen op een ALPHA: .............................^ %CC-E-BADSTMT, Invalid statement. SUN OpenWindows: XneWS: internal error detected (SIGSEGV). Report this problem to a knowledgeable person. Sun UNIX: panic: parity error synching file systems... 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1give up! De jove editor: Ack! I can't deal with error "[Out of memory] " now. You may have lost your work! IOT trap De error van de maand in de categorie UNIX: Adobe Acrobat Reader: wsintt12-dedos4:~> /usr/exp/lib/AcroRead_1.0/exec/acroread_frontend -help Unknown switch -help Invalid command line. Enter: /usr/exp/lib/AcroRead_1.0/exec/acroread_frontend -help to see usage rules. De error van de maand in de categorie DOS: Trumpet Winsock op MS-DOS/Windows: Trumpet Error: [0] No Error Stuur je error's op en wie weet is jouw error volgende keer ook een van de error's van de maand! (errors naar tom@win.tue.nl) ----- ----- ----- Tom op TV --------------- ---- Door Erlend Dubbelklik is de naam van een TV-programma over computers. De redactie van dubbelklik wil in elke aflevering een iterm over de elektronische snelweg en daarom was ook de TOM uitgenodigd. Rob 'Fidelio' Nauta, en ik (Erlend) mochten iets komen vertellen, maar voor ik daarvan een verslagje geef, iets over het programma zelf. Wie wat rondvraagt hoort veel negatieve opmerkingen over dubbelklik. Meestal zijn degenen die al wat meer van computers weten zo negatief. Voor die mensen biedt het programma dan ook weinig nieuws en kan dus vervelen of zelfs ronduit irriteren, omdat je niet het hele verhaal hoort of grove vereenvoudigingen. Toch denk ik dat dubbelklik geen slecht programma is voor de doelgroep, de nieuwkomers in de computermarkt. Deze doelgroep hoeft niet uitgebreid geinformeerd te worden, maar slechts geinteresseerd, zodat zij bijvoorbeeld tot aanschaf van een computer overgaan. Verbetering is natuurlijk altijd mogelijk, want om kijkers ook een volgende keer te laten kijken moet een programma iets extras bieden. De kijker moet niet alleen denken 'goh wat een leuk ding zo een computer', maar moet ook zelf wat met die informatie kunnen doen. Daarvoor hoeft niet meteen het 'geen voorkennis' streven overboord gegooid te worden. Een idee zou bijvoor- beeld kunnen zijn om iets te vertellen over hoe je lettertypes gebruikt zonder te moeten uitleggen welke handelingen in een tekstverwerker daarvoor nodig zijn. Niet echt iets waar je veel voorkennis voor nodig hebt, maar wel iets wat bij het gebruik van een computer al snel vragen oplevert. Nu blijft het programma vaak hangen op 'Woepie, je kunt erg veel mooie verschillende lettertypes gebruiken'. Maar nu over het interview. De opnames waren in een hotel bij Amsterdam, en Rob en ik kwamen meteen al door OV-troubles een half uur te laat. We kregen toch gelijk een vriendelijke ontvangst en na een goede bak koffie gingen we in de schmink. De schmink was eigenlijk alleen tegen het glimmen onder de lampen, dus we bleven onszelf. Van buiten tenminste, want toen we na twee opnames, misgegaan door een overkomend vliegtuig en een aanslaande koeling aan de derde poging wilden beginnen hield ik 't niet meer. Ik had een enorm droge mond, misschien van de zenuwen, en het babbelen viel me zwaar. We kregen daarom ieder een glas water, waarvan we met heuse sterallures dronken, zodat iedereen die het op de monitor volgde in een stuip lag. Uiteindelijk was er na vier opnames voldoende bruikbaar materiaal, al vond ik dat ze beter niets uit de tweede 'droge mond' opname hadden kunnen gebruiken. Na het interview hebben we even gekeken naar de opname van de spelrubriek (net zoals we die in de TOM hebben, maar dan korter), en lieten ons afschminken. Met bus, tram en trein zijn we toen nog naar Amsterdam gegaan, terwijl we ons afvroegen wat er na de montage van ons verhaal zou overblijven. Erlend, Eindhoven. ----- ----- ----- Giga's MuziekRubriek -------------------------- ---- Door Walter Belgers In TOM 8 beloofde ik al dat ik in TOM 9 iets over Alice Cooper zou schrijven. Dat is er helaas nooit van gekomen - tot nu toe. Eigenlijk wilde ik deze keer over Shamrock vertellen maar jullie zullen het met een URL moeten doen: http://www.iaehv.nl/users/gigawalt/. Alice Cooper dus. Geboren op 4 februari 1948 in Detroit in de Verenigde Staten. Hij was een zoon van een priester. (Gek wat er allemaal van kinderen van priesters terechtkomt :-) Zijn echte naam is niet Alice Cooper maar Vincent Furnier. Alice Cooper begon muziek te maken eind jaren 60 en nam vele platen op, eerst met een band en later solo. Het betreft hier een soort "horror-rock". Op toernees nam hij al dingen mee als guillotines, slangen etc etc. De eerste liedjes van Alice Cooper waren vooral van het type "ik ben jong en tegen de gevestigde orde". Luister bijvoorbeeld naar I'm Eighteen en het overbekende School's Out. De band ging in den beginne onder verschillende namen door het leven, waaronder "Earwigs". Het ontstaan van de naam Alice Cooper is niet geheel duidelijk. Een verklaring is dat de band met een Ouji bord (zo'n bord met letters waarbij je iets aan geesten kunt vragen) de naam Alice Cooper doorkreeg, waarna Vincent zijn naam veranderde in Alice Cooper. Vincent zou de reincarnatie van de 17e eeuwse heks Alice Cooper zijn. Recentelijk schijnt Alice Cooper echter verklaard te hebben dat hij die naam zelf heeft bedacht omdat deze klinkt alsof het de naam van een onschuldig uitziend meisje is dat helemaal niet zo onschuldig is. Daarna zou iemand met een Ouji bord gevraagd hebben wie Alice Cooper was waarbij het antwoord Vincent Furnier was.. In 1974 begon de solo-carriere van Alice Cooper en die legde hem geen windeieren. Het eerste solo-album was "Welcome To My Nightmare" met daarop o.a. "Only Women Bleed". Alice raakte echter zwaar aan de drank en moest in het ziekenhuis worden opgenomen. De vreemde types die hij daar zag rondlopen inspireerden hem voor zijn album "From The Inside". Het lied "How You Gonna See Me Now" op dit album gaat duidelijk over hemzelf in deze periode. Na die tijd is Alice zijn alcohol-probleem te boven gekomen en heeft hij nog verscheidene goede albums gemaakt. Op de nieuwste albums spelen of zingen vaak bekende artiesten mee. Zo horen we bijvoorbeeld Jon Bon Jovi en Richie Sambora op "Trash" en doen Slash, Joe Satriani, Steve Vai en Ozzy Osbourne mee op "Hey Stoopid". Een heel goed album is dat, vooral het nummer Feed My Frankenstein met Steve Vai en Joe Satrinai op de sologitaar en nog wat andere mensen van Zodiac Mindwarp. De (onvolledige) discografie: - Live At The Whisky (live) - Pretties For You - Easy Action - Love It To Death - Killer (met o.a. Halo of Flies) - School's Out (aanrader!) - Billion Dollar Babies (met o.a. Elected) - Muscle Of Love - Alice Cooper's Greatest Hits - School Days - Welcome To My Nightmare - Alice Cooper Goes To Hell - Lace And Whiskey - The Alice Cooper Show (live) - From The Inside - Flush The Fashion - Special Forces - Zipper Catches Skin - Dada - Constrictor - Raise Your First And Yell - Trash (deze is ook uitgebracht in een echte vuilnisbak) - Hey Stoopid - The Last Temptation Walter. ----- ----- ----- Het heelal: een 4D structuur ---------------------------------- ---- Door Koen Holtman (Dit is aflevering 2 uit de reeks `lol met dimensies'. Zie tom 13 voor aflevering 1.) Het heelal wordt gewoonlijk gezien als een driedimensionaal bewegend voorwerp. Goedkope SF films hebben het wel eens over de vierde dimensie van het heelal, en ook wel over andere dimensies zoals de twaalfde. Die SF films bedoelen echter zelden de gewone vierde dimensie, te weten tijd. Veel mensen doen erg moeilijk over de vierde dimensie tijd, maar een beetje gedimensied persoon moet er weinig problemen mee hebben. Om even op gang te komen een tweedimensionale grafiek: ^ | _ | | / \ hoogte | / \ _ |_/ \___/ \ | +-------------- tijd-> Deze grafiek stelt bijvoorbeeld de hoogte van het waterpeil in de Maas bij Maastricht voor. Uit de grafiek kun je aflezen dat de maashoogte een ding is dat zich door een eendimensionale ruimte met tijd beweegt. De grafiek is echter een tweedimensionale figuur. We kunnen net zo goed zeggen dat de maashoogte in deze grafiek een tweedimensionaal, stilstaand object is. Dit tweedimensionale object zit dan in een ruimte met een tijdsas. Wat is nu de echte maashoogte? Is het een bewegend ding in een eendimensionale ruimte of een stilstaand ding in een tweedimensionale ruimte? Het gedimensiede antwoord is natuurlijk: de maashoogte is allebei, of geen van beide. Multatuli zou zeggen: De maashoogte _is_. De 1 of 2 dimensionaliteit van de maashoogte is een eigenschap van _ons beeld_ van de maashoogte, niet van de maashoogte zelf. - _ - Heeft de maashoogte eigenlijk wel een dimensie? Om de dimensie van de maashoogte te bepalen, zou je het `beste beeld' van de maashoogte kunnen selecteren (bijvoorbeeld het beeld van een tweedimensionaal stilstaand voorwerp). Als het `beste beeld' 2D is, zal de maashoogte zelf dan ook wel tweedimensionaal zijn. Natuurlijk is er een probleem met deze manier van dimensie bepalen: het `beste beeld' is een menselijke conventie, in het oog van een kat zou het `beste beeld' misschien wel eendimensionaal zijn. Beide beelden zijn wiskundig gezien hetzelfde, ze leveren dezelfde grafiek op en kunnen zo in elkaar omgezet worden (bijvoorbeeld om er gemakkelijker aan te kunnen rekenen). Het beste beeld kiezen kan dus alleen op grond van smaak. Als we op deze manier de dimensie van de maashoogte bepalen, zegt dat dus veel over onszelf en niks over de Maas. De bovenstaande overwegingen zijn erg simpel, maar toch hielden en houden vele filosofen (en andere mensen) zich bezig met het zoeken naar dingen als `de ware dimensie van de maashoogte'. Meestal zoeken ze ware aarden van nog veel ingewikkelder dingen als de maashoogte, b.v. `de ware aard van de stoel' of `de eerste oorzaak van het heelal'. Dingen als `de ware taak van de mens' zijn ook tijden lang heel populair geweest. Maar ondertussen is iedereen er wel achter dat de ware taak van de mens iets is dat andere mensen bedenken. Met de eerste oorzaak van het heelal is het nog niet zover. - _ - Maar als de maashoogte zelf geen ware dimensie heeft, omdat alleen beelden van de maashoogte een dimensie hebben, heeft de maashoogte zelf dan wel enige eigenschap? Ook daar maken diverse filosofen (en andere mensen) zich heel druk om. Laten we even de precieze aard van de eventuele eigenschappen van de maashoogte in het midden laten. Als ik zeg dat de maashoogte zelf wel degelijk tenminste 1 eigenschap heeft, is dat dan a) goed b) fout c) geen van beide? Antwoord: Dat ligt eraan welke conventies je hanteert. Als we met elkaar afgesproken hebben dat het a) is, dan is het a). Veel van de 20e eeuwse filosofie houdt zich bezig met het laten zien dat het correcte antwoord a) b) of c) niet een eigenschap is van het ding wat die echte eigenschappen moet bezitten, maar van de mensen die erover spreken. Wittgenstein noemt de conventies die de maashoogte een eigenschap (of geen eigenschap) geven `taalspelen'. In het ene taalspel heeft de maashoogte de eigenschap dat die nat is, in het andere taalspel vertel je onzin als je het over de natheid van de maashoogte hebt. Maar heeft de maashoogte nu echte eigenschappen die niet berusten op een onderlinge afspraak? Je zou kunnen zeggen dat een eigenschap ervan is dat er beelden van te maken zijn. Ook is de maashoogte meetbaar. Toch zijn beelden maken en meten weer dingen waar mensen (of katten) bij nodig zijn. Heeft de maashoogte eigenschappen die onafhankelijk zijn van de waarnemer? Misschien wel, maar van die eigenschappen kunnen we (per definitie) niets merken. Het is dus een beetje raar om naar die eigenschappen te gaan zoeken. - _ - Nu wordt het langzaam tijd om terug te gaan naar het heelal. Als we dat doen kunnen we ons eerst even vrolijk maken over sommige natuurkundigen. Binnen de natuurkunde speelt al jaren een debat over de `ware' interpretatie van de quantummechanica. Je hebt de interpretatie (het beeld) waarbij alle dingen waar je toevallig niet naar kijkt in een wolk van waarschijnlijkheden veranderen, en je hebt de interpretatie waarbij het heelal zich voortdurend splitst in meerdere heelallen die allemaal subtiel anders zijn. De natuurkundigen vragen zich nu af welke interpretatie de ware interpretatie is; de ware interpretatie zou dan de wiskundige formules in de quantumtheorie `verklaren'. Voorstanders van de ene of de andere interpretatie hebben het voortdurend over `het heelal doet dit en het heelal doet dat', terwijl ze dus in feite bedoelen `mijn beeld van het heelal doet dit en dat'. Volgens mij hebben maar weinig van die natuurkundigen dat door. In ieder geval hebben weinig televisiemakers dat door. En zo komen we bij _mijn_ beeld van het heelal voor de rest van dit artikel: dat van een vierdimensionale stilstaande structuur. Net als bij de maashoogte die zich beweegt door een eendimensionale ruimte kun je de deeltjes (en andere frutsels) die zich door de driedimensionale heelalruimte bewegen zien als een vierdimensionale, stilstaande figuur. De vierde dimensie is de tijdsas. Het heelal: een stilstaande 4D structuur. Kan dat zomaar? Ja dat kan. Wij mensen mogen dan wel geen totale macht over het heelal hebben, totale macht over beelden van het heelal hebben we wel. Als ik het beeld van het heelal stil wil zetten kan dat. Het vierdimensionale heelal wordt ook wel `spacetime' genoemd. Hoe moet je je zo'n 4D heelal voorstellen? Het gedimensiede antwoord is natuurlijk: haal een paar dimensies weg en maak een tekening. Als we twee dimensies weghalen (bijvoorbeeld y en z as) ziet een 2D beeld van deeltjes bewegend in een 1D ruimte er zo uit: | | \ / | \ | X \ \/ / \ | /\ | \/ | \| /\ Hier loopt de tijdsdimensie verticaal, en de ruimtedimensie horizontaal. De deeltjes in een stilstaand 4D heelal zijn dus lijnen die door een 4D ruimte kronkelen. Elke lijn is een deeltje (of ander soort frutsel). Die lijnen worden ook wel levenslijnen genoemd. Het vierdimensionale heelal heeft dus iets weg van spaghettieslierten in gelei. De lijnen (deeltjes) hebben een bepaalde eigenschappen: ze zigzaggen bijvoorbeeld niet langs de tijdsas. (Dat doen ze althans niet in macro-voorstellingen, in de sommige quantummechanica beelden doen ze dat wel.) Je kunt ook zeggen dat de deeltjes nergens een hoek hebben ten opzichte van de tijdsas die groter is dan X graden, waar X dan gerelateerd is aan de lichtsnelheid. De lichtsnelheid is dus een beperking op de ligging van de lijnen in het vierdimensionale heelal. Als je een vierdimensionale tekening T tekent (laten we zeggen met een vierdimensionaal tekenpakket, hoe die tekening er op het scherm uitziet daar maken we ons even niet druk om), kun je kijken of T voldoet aan de lichtsnelheidsbeperking hierboven. Als T daaraan voldoet, zou T een beeld van een heelal kunnen zijn. Het grappige is dat je alle natuurwetten kunt uitdrukken als beperkingen op vierdimensionale tekeningen. De zwaartekracht bijvoorbeeld bepaalt voor een deel hoe de lijnen ten opzichte van elkaar kunnen kronkelen. De wetten voor radioactief verval bepalen dat lijnen die radioactieve elementen voorstellen een bepaalde gemiddelde `lengte' hebben die voldoet aan een of andere statistische verdeling, waarna ze aansluiten op lijnen die meestal een ander element en wat losse kerndeeltjes voorstellen. Lengte staat hierboven trouwens tussen aanhalingstekens omdat lengte niet zomaar te identificeren is met leeftijd. Je moet, als je die twee gelijk wilt stellen, vanwege de vertraging van de tijd als een deeltje de lichtsnelheid nadert lijnen die scheef zijn ten opzichte van de tijdsas korter meten dan lijnen die min of meer parallel lopen aan de tijdsas. Zo zijn er wel meer zaken in de 4D structuur (zoals `de kromming van de ruimtetijd') die niet zoveel uit te staan hebben met gewone meetkunde. - _ - Het heelal is dus een stilstaande, vierdimensionale structuur van lijnen, die voldoet aan bepaalde constraints: de natuurwetten. Dit beeld van het heelal is volledig equivalent met het beeld van een driedimensionale ruimte met bewegende deeltjes. Het laat echter wel zien dat sommige dingen die we normaal als eigenschappen van het heelal zien, in feite eigenschappen van ons driedimensionaal beeld zijn. Een belangrijke eigenschap van het driedimensionale beeld is de notie van `oorzaak en gevolg': de toestand van het heelal nu is voortgekomen uit de toestand van vroeger, en wel mechanisch door deeltjesinteracties volgens de natuurwetten. Een probleem met dit beeld is dat het geen vrije wil toelaat: de natuurwetten schrijven dwingend voor wat er in de toekomst gaat gebeuren. Veel mensen maken zich daar druk over. Er is nog wat hoop voor de vrije wil: er zijn in het driedimensionale beeld ook natuurwetten met een toevalselement zoals radioactiviteit en quantumeffecten. Als dat soort effecten een rol spelen bij de werking van het menselijk lichaam zou je kunnen zeggen dat ze als natuurlijke toevalsgeneratoren een zekere vorm van vrije wil produceren. Er wordt door sommige mensen dan ook naarstig gezocht naar een plaats in de hersenen waar quantumtoevalseffecten niet gelijk door de wet van de grote getallen weggedempt worden. Nu naar het vierdimensionale heelal. In een stilstaande structuur kun je niet spreken van oorzaak en gevolg omdat alles tegelijk aanwezig is. De natuurwetten spelen hier niet de rol van krachten die bepalen wat je zal doen: ze elimineren alleen een groot aantal vierdimensionale structuren als mogelijk heelal. Vergelijk dit met het .gif bestandsformaat: de regels voor .gif bestanden leggen vast welke collecties van bytes .gif plaatjes zijn, maar bepalen niet of een .gif bestand een plaatje van een poes of van een kanari is. Net zoals er meerdere .gif plaatjes mogelijk zijn, zijn er verschillende heelallen mogelijk: een heelal waarin je een poes wil en een heelal waarin je een kanari wil. De natuurwetten bepalen niet welk van die twee daadwerkelijk _is_. Je eigen wil, als abstractie die deel uitmaakt van het bestaande heelal, _is_ er gewoon, en geen natuurwet die bepaalt wat die wil zou moeten zijn. Het probleem van de vrije wil is dus onderdeel van een het driedimensionale beeld van het heelal, en geen eigenschap van het heelal zelf. Dat het een schijnprobleem is hadden we overigens ook al in TOM 7 laten zien. - _ - Het vierdimensionale heelal is te zien als een datastructuur, de natuurwetten geven het dataformaat aan. Het is een plaats gevuld met informatie. In het driedimensionale, bewegende het heelal is vooral de beweging, de interactie van voorwerpen via natuurwetten prominent. Het is een heel andere plaats als het 4D heelal: het is een plaats waar energie omgezet wordt. Dan heb je nog een ander heelal wat ik hier het tweedimensionale heelal zal noemen. Het tweedimensionale heelal is het aardoppervlak, waarop zich mensen, dieren, planten, en levenloze objecten bevinden. Het is een plaats waar traditie, eigendom, macht en verplichtingen de loop der dingen bepalen. Alle drie beelden van het heelal zijn even waar (of onwaar), maar ze hebben verschillende culturele implicaties. De sleutel van het 2D heelal ligt in de handen van de machthebbers (of van hun vertegenwoordigers op aarde), die van 3D heelal ligt in de handen van de natuurkundigen, die van het 4D heelal in de handen van de informatici (in een heel ruime zin van het woord). V'o'or ongeveer 1950 was het tweedimensionale heelal dominant in de westerse cultuur. Het 3D heelal, met de hoofdrol voor natuurkundige processen, is na 1950 het dominante beeld geworden in de westerse beschaving. In de 50er jaren is de natuurkunde tot de massacultuur doorgebroken. De mens word sinds die tijd gezien als een wezen dat materie en energie manipuleert om zijn comfort te verhogen. Dat nieuwe beeld bracht toen veel enthousiasme teweeg: de oude mens als wezen met macht en verantwoordelijkheden, dat was geen onverdeeld positief wezen. Ondertussen, in 1995, heeft de energiemanipulerende mens ook teveel erfzonden begaan om nog onversneden enthousiasme op te wekken. Maar vanaf ongeveer 1990 is een nieuw mensbeeld aan het ontstaan, het beeld dat hoort bij het vierdimensionale heelal: de mens als bewoner van een datacollectie. De mens die informatie manipuleert is nog te jong om (in de massacultuur) belast te zijn met erfzonde. Een nieuw enthousiasme wat betreft de rol van de mens in het heelal is dan ook aan het ontstaan. Steeds meer cultuuruitingen dragen onderhuids de boodschap dat het manipuleren van atomen met behulp van natuurwetten er niet meer zoveel toe doet: het manipuleren van _informatie_, dat is pas een zuiver streven. - In de SF literatuur zijn raketten uit en is cyberspace in. - Het idee van virtual reality schreeuwt onderhand dat het heelal een datastructuur is. - Waarom worden schokkerige computerfilmpjes op postzegelformaat in elk TV programma over de toekomst opgevoerd als een fascinerende nieuwe technologie? Je zou juist verwachten dat die televisiemakers, met hun u-matic systemen die een duizenden keren betere beeldkwaliteit genereren, die postzegels nauwelijks interessant vinden. Maar die postzegels zijn de profeten van de digitalisatie: TV wordt gezien als een doorgeefluik van beelden, maar een postzegel met een zwaan erin laat geen zwaan zien, maar een datafile. - Niet de natuurkunde, maar het internet gaat de wereld (of de economie) redden. Natuurlijk zal dat enthousiasme over jaar of 20 wel voor een deel ongegrond blijken. Maar daar maak ik me niet druk om. Als je cultuur een positief mensbeeld levert moet je dat met beide handen aanpakken. Dan heb je meer lol. [Een volgende keer (onder voorbehoud) in Lol met Dimensies: het vierdimensionale heelal in een vijf-of-meer-dimensionale ruimte. Tijdmachines en het verklaren van Startrek, met veel ASCII graphics.] ----- ----- ----- Boekbespreking -------------------- ---- Door Erlend Zelfs boeken die goed verkopen geven de schrijver geen eeuwige roem. En boeken die een hoge kwaliteit hebben in de ogen van critici doen dat al evenmin. Als een boek niet meer in de winkel ligt en alleen nog maar op stoffige boekenplanken staat verstoft de roem van een schrijver al even snel. Een goed voorbeeld zijn helaas de boeken van mijn favoriete schrijver Ray Bradbury. Ray Bradbury heeft enorm veel geschreven en daarom vraag ik elk jaar met sinterklaas om zijn boeken. Maarten die mij dit jaar met surprise had getrokken zei: 'Die verkoper zei dat niemand nog iets van Ray Bradbury las.'. Toch heeft Bradbury in zijn leven (geboren 1920) al heel wat roem vergaard. Hij heeft in totaal meer dan 500 korte verhalen, gedichten, romans en zelfs toneelstukken, musicals en televisie- scripts geschreven. Zijn korte verhalen zijn verschenen in cosmopolitan, playboy en vrijwel elk ander Amerikaans tijdschrift. Voor zijn verhalen en romans kreeg hij een hele reeks onderschei- dingen evenals voor zijn eigen tv-show, 'the Ray Bradbury Theatre'. Ook voor andere TV- programma's zoals 'Alfred Hitchcock presents' en 'the Twilight Zone' heeft hij geschreven. Voor Disney world heeft hij een attractie mee ontworpen en Dandelion crater op de maan is vernoemd naar zijn roman Dandelion Wine (=paardebloemenwijn). Ook het boek waar ik het over wil hebben, 'Fahrenheit 451' is verfilmd, en wel door Truffaud. Wie neemt er nu een temperatuur als titel voor een boek? Het enige andere voorbeeld van een temperatuur als titel 'is 7800 Fahrenheit' voor een plaat van Bon Jovi. Wanneer je weet dat papier bij 451 graden Fahrenheit (ongeveer 233 graden Celsius) lijkt het ineens een heel passende titel voor een boek over boekverbrandingen. De allereerste uitgave had zelfs een asbest kaft, want dat beschermt tegen hoge temperaturen. Het verhaal is gelukkig wel een echt, spannend en soms grappig verhaal. Er zijn al genoeg boeken die wel iets belangrijks te vertellen hebben, maar dat op een slaapverwekkende manier doen. Vaak wordt dit een science fiction boek genoemd, omdat het in de toekomst speelt, maar de paar nieuwigheden in het boek zijn nu al bijna realiteit, zoals de grote platte interactieve televisies. Wat gelukkig geen realiteit lijkt te worden is de brandweer in het verhaal, die als taak heeft boeken te verbranden in plaats van branden te blussen. In het Nederlands zit het 'weren' helaas in brandweer zodat het grapje in het Amerikaans dat onstaat door 'fireman' te gebruiken niet werkt. Bradbury is vaak nogal speels in zijn taalgebruik, zodat het aan te raden is zijn boeken in het Amerikaans te lezen. Romantiek komt ook nog in het boek voor, wanneer de hoofdpersoon, een brandweerman, een meisje ontmoet dat heel anders in de wereld staat dan hij. Dit laatste maakt het boek misschien tot zo een goed boek, omdat je zo ook als lezer anders tegen de wereld gaat aankijken. Eigenlijk vind ik het helemaal geen wonder dat er meer dan 4,5 miljoen exemplaren verkocht zijn. En als nauwelijks iemand nog Bradbury leest, aan mij zal het in ieder geval niet liggen. Erlend, Eindhoven ----- ----- ----- Brief over cryptografie ----------------------------- ---- Door Bart Blom [Deze brief ontvingen we naar aanleiding van de !Computing over cryptografie in Tom #14.] Beste Tom, Ben ik nu een "hacker" nu ik een keer een stukje info aanbied aan TOM ? Als ik vanavond maar kan slapen ! Gelukkig woon ik ver weg, en heb mij nooit schuldig gevoeld als "hacker", het is meer van toepassing op de manier waarop ik schrijf en/of programmeer. Ik heb deze term dan ook pas hier in Canada leren kennen. Kom ik nu als anarchist bij de BVD in de boeken te staan ? Je weet maar nooit wie er naar deze "ongekripte" boodschap luistert met een electronisch oor. Maar nu ter zake. Zoals sommigen weten is er in the VS is er een enorme politieke slag aan de gang om alle cryptografische sleutels te registreren, en om te verbieden apparatuur of software te maken die niet door "bevoegde instanties" kan worden afgeluisterd. Want god verbied dat er straks verdovende middelen op de "information highway" te koop worden aangeboden, en de overheid weet van niks !! (Tussen twee haakjes, deze slogan komt uit een advertentie die ik zag "wie denkt gratis te kunnen gaan rijden op de infobahn heeft nog nooit een auto bezeten") Dit hele proces is een ramp, enerzijds omdat het toch nooit afgedwongen kan worden, en anderzijds omdat het verlammend werkt op de ontwikkeling van cryptografie an autenticatie. Al het moderne geleuter over de nieuwe digitale omgeving die straks bij ons thuis gaat worden afgeleverd slaat meestal de belangrijkste zaak over, wie heeft er de controle over ! Kijk maar eens wat voor een ellende de telefoon maatschappijen hebben gekreert met hun monopolies. Of al die ridders met hun kastelen aan de Rijn, waar ze lekker tolgelden inden. Het grote voordeel van het bestaande systeem is dat het bijna niet geregelt is, en dat niemand het "bezit". Maar wee je gebeente als dit straks wel geregelt wordt, denk je niet dat er dan wegenbelasting voor de "infobahn" wordt uitgevonden ? Daar hebben ze in Den Haag nog niet aan gedacht, maar over twee jaar krijg je vast BTW op email ! Verwacht vooral niet dat al deze informatie straks leesbaar wordt aangeboden, en niet omgebouwt met moeilijke sleutes ! Wij krijgen tegenwoordig de voorlopers van deze revolutie toch ook voor niks aangeboden ? Of bellen we allemaal lekker gratis, en kijken voor niks op de kabel naar 2000 programma's ? Geen probleem toch ? En gewoon gratis boodschappen doen met de "knoop" knop van de afstandsbediening van je TV/komputer/bankterminal ? Vergeet het maar, interactief spelletejes doen gaat wel direct van je bankrekening af. De NMB speelt met u mee ! Email voor iedereen ? Ja, maar dan wel met een electronische postzegel van de PTT, voor gegarandeerd vertrouwelijk afleveren. Hoewel nutuurlijk elke politieman daar weer wel naar mag luisteren, niet ? Het grote voordeel van deze lawine van informatie is dat die zo groot is dat de overheid grote problemen zal hebben om jou daar als persoon in terug te vinden. Hoewel je natuurlijk niet beschermt bent tegen slimme zakenjongens die, net als reporters en kriminelen nu de politie golflengtes scannen, straks de kabel beluisteren. Kortom, er zal een enorme behoefte aan kodering en autentikatie gaan onstaan. In een vorm die voor idereen te gebruiken is, niet alleen voor overheden en banken ! Alle boodschappen zullen moeten zeilen op de winden van de informatie zee, waarover je snel of langzaam gaat afhankelijk van het locale weer, en de golfstromen. En al dit geleuter van mij brengt mij tot het punt van mijn betoog: Er is in de VS een organisatie "Electronic Frontier Foundation" geheten (dit is vast een keyword waar de FBI op scanned). Die houd zich bezig met het proberen te handhaven van allerlei rechten zoals vastgelegd in de Amerikaanse grondwet. En ik wilde even het adres doorgeven voor diegenen die dit niet wisten (net als ik tot kort). Email naar info@eff.org of bel met (202) 347-5400. groetjes, Bart Blom Mississauga, Canada oud KUB'er (het heette toen nog Katholieke Hogeschool Tilburg, en iedereen vroeg zich toen af wat er moest gebeuren voor ze er een universiteit van konden maken) ----- ----- ----- Pieterpad --------------- ---- Door Erlend Boos, omdat Pieter een pad genoemd wordt? Blij, omdat er een pad naar Pieter vernoemd is? Helaas, het pieterpad heet het pieterpad, omdat het van Pieterburen in Groningen naar de St. Pietersberg bij Maastricht loopt. Het Pieterpad is een voetpad van maar liefst 480 kilometer. Pas liep ik een stuk van dit pad, waarvan hier een kort reisverhaal. Vrijdag vertrokken ik en mijn vader vrij laat. Het inpakken van al onze spullen en het tig keer controleren of we alles wel hadden kostte gewoon teveel tijd. Daar kwam de reis naar Groningen nog bij. In Haren vlak onder Groningen stapten we al uit, omdat we geen zin hadden in het doorlopen van een woonwijk in Groningen. Het eerste stuk verliep vrij vlot, al was het even lastig om de aansluiting op het pad te vinden. Harde wind en het vlakke Groningse landschap zorgden voor een niet bij de zon passende kou. De grond was overal goed nat, maar dat is alleen maar goed voor het lopen, als je schoenen een beetje waterdicht zijn. Naast paarden, paarden, stallen en nog meer paarden zagen we niet veel. Alleen twee witte zwanen met zwarte halzen gaven ons even het idee een beetje in de natuur te zitten. Een paar keer moesten we stoppen, om mijn onder de zware rugzak beknelde schouder weer wat ruimte te geven. Regelmatig snoepen bracht niet echt veel verlichting. Tegen de avond bereikten we eindelijk uitgeput de camping. Volgens het boekje 'het Pieterpad, van Pieterburen naar Vorden' (deel 1 dus), een uitgave van het Nivon, was dit de enige camping in de buurt die open was. Nou ja, echt open waren ze ook nog niet. De ontvangst was hartelijk: 'Aha, Pieterpad', maar helaas konden we ons alleen wassen op de wc van de kantine. Hoe de tent (een Erdman Schmidt, de Mier thermo) opgezet moest worden wisten we gelukkig nog, dus al snel konden we gaan koken. Koken is altijd een van de leukste dingen op vakantie. Je krijgt de kans om eens wat nieuws te proberen en vaak krijg je omdat je maar 1 brander hebt creatieve invallen. De gedroogde maaltijd van Bever Zwerfsport en de choc-o-orange (onuitspreekbaar) vielen goed, en omdat het al erg koud was geworden besloten we maar te gaan slapen. Warm had ik het niet, hoewel de slaapzakken ook onder nul nog bruikbaar moesten zijn. Later kwam ik er achter dat ze tot +4 graden comfortabel waren, daaronder bruikbaar. Maar midden in de nacht had ik het dus koud en jezelf oprollen in een mummmie gaat niet echt. Grijp, graai, daar sokken en daar trui en verder slapen. Warm kreeg je het niet dus we waren al vroeg wakker. Blijven liggen, want buiten is het nog kouder, maar om acht uur was mijn vader op zoek naar zijn trui. Tien minuten later zag ik dat de trui die ik 's nachts gepakt had niet blauw, maar groen was. Eenmaal buiten bleek er ijs op de tent te staan en kon ik zelf maar moeilijk staan. Spierpijn in m'n rug, die gelukkig na een uurtje ijsberen wegtrok. Met kleumende vingers thee zetten en gebakken ei op crackers eten. Hehe half elf weg en het lopen ging vlotjes. Even na de middag kwamen we in Gasteren. 'Misschien kunnen we hier pinnen', zei mijn vader. 'Ja, in dit gat??? Ze hebben niet eens een postkantoor. Kijk maar!'. En we kwamen langs een brievenbus, met 1 gleuf en de mededeling 'lichting alleen tijdens de bezorging'. 200 meter verder liepen we langs een piepklein dorpswinkeltje, met op het raam, jawel een sticker postkantoor! Binnen blijkt alles te zijn, pinnen, brood, banket, groente, shag, vlees, kaas, wasmiddel, mosterd etc. zelfs een strippenkaart. Het enige was ontbrak was een greenpoint... Opkomende blaren werden snel verholpen met Compeed, het meest bizarre produkt dat je je kunt voorstellen. Kunsteelt, dat op je voet wordt geplakt. Gelukkig werkt het en tegen de avond bereiken we opnieuw de enige open camping in de omtrek. Nu wel warme douches, en de nacht was minder koud. De volgende ochtend willen we niet eens de bus pakken, maar besluiten we naar Assen te lopen. Onderweg komen we eindelijk tegen waarnaar we al een weekend smachten. Een greenpoint. Het plezier dat je hebt wanneer je met je rugzak en je kermit een chauffeur met autotelefoon verbaasd voorbij ziet komen is onvergelijkbaar. Daarmee was onze voettocht ten einde. Tenminste voor dat weekend, want het Pieterpad is 480 kilometer lang en daarna is er aansluiting op de GR5 die loopt tot aan Nice in Zuid-Frankrijk. Alleen in Nederland al is er meer dan 4000 kilometer LAW pad (Lange Afstands Wandeling). Een aardig idee, wanneer je informatie over de snelweg gaat, om fysiek eens over een landweg te lopen. Erlend, Eindhoven. ----- ----- ----- TW3 of TimeWasters go Stuttgart ------------------------------------- ---- Door Walter Belgers Je wordt student in Eindhoven. Aan een Technische Universiteit. Je verwacht dat je na 4 jaar hard studeren een goede baan krijgt. Ofwel: je bent een groentje. Je denkt dat een avondje AOR het uitgaanssummum is. Maar dan.. je wordt lid van the TimeWasters en je ontdekt dat er nog veel meer is. Je doet mee aan het evenement dat voor velen (waaronder ook de deelnemers) in nevelen gehuld zal blijven: de PokerNight(tm). De hele nacht pokeren, sterke drank, sigaren en nog veel meer, dat je dat nog mag meemaken! Dit hadden je ouders je nooit verteld toen ze het over hun studententijd hadden! Yihaa! Maar later blijkt alles toch weer relatief. Zoals je aan het begin van je studie nog dacht dat PokerNights in de jaren 30 waren uitgestorven, zo dacht je ook dat verhalen over SummerCon's, HoHoCon's en andere hackers-bijeenkomsten voornamelijk verzinsels waren van Erik Bloodaxe. Overmatig alcohol- en ander drugsgebruik, en vooral de verhalen over hoeren kwamen wel erg onecht over. Ofwel: je bent een groentje. The TimeWasters doen het allemaal. We gaan niet voor de AOR, we gaan niet voor de jaarlijkse PokerNight, nee, we gaan verder tot we niet verder meer kunnen. En in een weekendje kun je ver komen! Wel tot in Stuttgart. De TW3!! Stuttgart. Hm. Duitsland. Grote stad. Hebben een voetbalclub. Wat weet een gemiddelde Nederlander nog meer over Stuttgart? Voordat we naar Stuttgart gingen had ik nog weinig ideeen over deze stad. Er heerste wel het idee dat, omdat het nogal zuidelijk in Duitsland ligt, er vast bovengemiddeld veel aantrekkelijk Duits "schoon" te aanschouwen viel (falsum). Als er enigzins aantrekkelijke dames in zicht waren werd er wel luidkeels BABES! geroepen maar echt veel waren het er niet... Maar we dwalen af, het oorspronkelijke doel was een bezoek aan een winkel met Boss-kleding. Harry en Guido wilden daar winkelen en zouden allebei met de auto gaan als er voldoende belangstelling was. Die was er zodat we 9 december vanuit Eindhoven vertrokken. 's Ochtends vertrok de eerste auto met Harry "ach man, dat is geen hoerentent!" Wevers, Oscar "ik weet zeker dat die winkel hier ergens is" Craane en Pieter "wat is het plafond hier wit" Jenniskens. Zij maakten nog een tussenstop in Heilbronn alwaar Harry wat electronica wilde kopen en nog wat andere winkels bezocht werden. Oscar's Duits was echter dermate belabberd dat hij overstapte naar gebarentaal in de sigarenzaak. De omtrek van een sigarendoosje dat hij aangaf kwam niet helemaal goed over bij de verkoopster die met een sigaar ter grootte van een doosje aan kwam zetten. Er werden een gruwelijke hoeveelheid bier (blikken van een halve liter), Apfelcorn en wodka gekocht. 's Avonds was de ontmoeting met de inzittenden van de tweede auto gepland. Daarin zaten Guido "maar ik heb Tanja gezegd wat we gingen doen" Leenders, Paul "hee, een stopcontact" Hernaus, Remco "veel staatsschuld is niet erg" van Engelen en Walter "scopare" Belgers. Natuurlijk in deze auto het bandje met Henk Wijngaard! (Dat kwam er in de andere auto niet in..) Dankzij een tussenstop bij MacDonalds kwam de tweede auto nogal laat aan. Pas bij het binnenrijden van Stuttgart kregen we de gemiddelde snelheid op 100 km/h. Het hotel was redelijk snel gevonden. Onderweg naar het hotel kwamen we nog de Hackstrasse tegen, kan een avond mooier beginnen? Maareeh.. de avond was nog helemaal niet begonnen! In het hotel ontmoetten we elkaar. De inzittenden van auto #1 zaten al aan het bier. Na enig bijpraten besloten we de stad maar onveilig te maken. Met de metro was het maar een klein eindje naar Stadmitte. Het werd echter niet duidelijk of het metrokaartje nog geknipt moest worden in de metro. GEWIS borrelkaarten bleken erg knipbaar. In de stad aangekomen werd gezocht naar een goed cafe. Het eerste rustpunt werd de "Bierteufel", een cafe met ruige mannen en veel posters aan de muur, waartussen een TimeWasters sticker werd geplakt. We zaten weldra aan de halve liters en kregen gezelschap van een Duitser die heel goed "godverdomme" kon zeggen. Remco wilde nadoen hoe een andere TimeWasters z'n sigaret uit z'n mond liet vallen omdat deze om een vuurtje vroeg met als gevolg dat zijn sigaar in z'n bier viel. Ach ja. Er werd nog wat door de stad gezworven en een hapje gegeten. Ook werd er naar een striptent gezocht voor zaterdagavond. Harry en ik stonden nog even met een vrouw te praten die het meteen over "mit nach oben fur 50 DM" had. De rest vroeg zich al af waarom wij opeens binnen zaten en kwamen ons halen. Dit bleek wel ongeveer de standaard striptent te zijn, een gewone hoerentent dus. Zo kwamen we o.a. bij de Four Roses, vlak bij een leuke bluestent waar we vanwege het entreegeld niet naar binnen gingen. Teruglopend langs de Bierteufel zagen we een jazzkroeg waar we na wat heen en weer geloop naar binnen gingen. Dat ging niet zonder moeite, het was eigenlijk niet toegestaan daar op gympies binnen te komen. Op een gegeven moment gingen Guido, Pieter en ik maar naar huis, te voet, terwijl de rest nog even bleef zitten. Wij waren al om 5 uur thuis. Onderweg zag Pieter het Hauptbahnhof aan voor een kerk met een Mercedesster in plaats van een kruis. Maar dat kwam omdat dat station ook zo'n toren heeft met een klok erop. Zaterdagochtend kwam Harry ons wakker trappen voor het ontbijt. Paul nam niet eens de moeite om uit zijn bed te komen om zich te scheren. En passant sloopte hij nog even het stopkontakt. Verder is alles heel gebleven. Er werd ook weinig gejat, Harry en Guido namen wat zeepjes mee maar ik geloof dat het hotel verder alle handdoeken, kasten en televisies nog heeft. Deze ochtend gingen Harry, Guido en Remco naar de Boss-winkel die nog 20 km verderop bleek te liggen. Alleen Guido kocht wat kleren; de rest ging de stad verkennen. Voor vertrek zagen Pieter, Paul en ik de ontzettende zooi en de vele lege bierblikjes en kregen medelijden met de schoonmaakster. Gelukkig bedacht Pieter dat we dat zakje met plantaardige genotsmiddelen dat Harry de dag ervoor op het nachtkastje had gelegd maar beter even konden verstoppen. Eenmaal in de stad gingen Oscar en Pieter hard op zoek naar een wapenwinkel die ze eerder hadden gezien. Natuurlijk bleken we die winkel al voorbij gelopen te zijn zonder dat we het wisten. Paul en ik gingen even zitten bij de Weihnachtsmarkt. Heel mooi, alleen jammer van die violiste en fluitistte die niet echt mooi speelden. Onderweg kwamen we nog een man zonder oogbollen tegen. Yuck. Het bleek dat er in Stuttgart veel nette sexshops zijn, mooi ingericht en zelfs met vrouwelijke klanten. Helemaal geen sneaky-sneaky gedoe. Er was een ruim assortiment software en CD-ROM plaatjes, en ook veel kleren. De meeste striptenten bleken echter van hetzelfde type als die van vrijdagavond. Er werd gegeten bij een eettent waar we vrijdagavond ook langs waren gekomen. Daar was onze tafel gereserveerd voor anderen vanaf een uur nadat wij binnenkwamen. Dat hebben we geweten! De ober wachtte niet tot ik mijn soep ophad, het hoofdgerecht werd voor mijn neus neergezet als teken dat ik moest opschieten, er werd te weinig eten gebracht etc. etc. De baas had dat ook in de gaten en probeerde het weer goed te maken. We kregen er eten bij en werden na afloop verrast met een likeurtje, dat we, de ingang blokkeren en met onze jassen al aan, met genot comsumeerden. Na het eten werd er in het hotel uitgebuikt en wat bier gedronken. Er werd heftig gediscussieerd over economie, de universiteiten en het bedrijfsleven. Paul lag een beetje te luieren en Pieter en ik besloten het maar over sex te hebben. Je gaat natuurlijk niet naar Stuttgart om het over politiek te hebben! Na dit intermezzo kwam het echte werk. We gingen Stuttgart weer in en kozen 1 van de drie voorgeselecteerde striptenten. Uiteindelijk, na veel heen en weer geloop net als bij het kiezen van een eettentje, viel de keuze op de Moulin Rouge. Er ontstond nog even onenigheid over een tent die volgens sommigen een ordinaire hoerentent was maar volgens Harry viel dat wel mee. Bij de bluestent waar we vrijdag ook al langs waren gekomen speelde een bluesband. Schitterend! Het was er alleen te druk om naar binnen te gaan, en trouwens, we zochten een ander soort etablissement. De Moulin Rouge dus. Wat zich hier afgespeeld heeft was natuurlijk het hoogtepunt van het weekend. Ik moet toegeven, de enige mooie Duitse was te zien in de Moulin Rouge. We probeerden overigens nog groepskorting te krijgen, maar meer dan een extra pilsje zat er niet in. We gingen aan tafel zitten en Pieter kwam helaas aan het uiteinde terecht. Hierdoor moest hij bij een dame haar handschoen uitdoen. De andere handschoen was voor Oscar, die uitgekozen werd vanwege zijn "ik heb wel betere shows gezien"-uitstraling. Paul kreeg nog een lucht-kus en Harry mocht zowaar de jurk van een stripster losmaken. Dat dit indruk maakte bleek wel uit het feit dat hij bijna plat op het podium ging (en zij later ook.. ach, laat ik niet in details treden :-). Wat er verder die avond gebeurd is laat ik maar even uit dit verslag, daar mag vrijelijk over gespeculeerd worden (de speculaties zullen waarschijnlijk minder spannend zijn dan de waarheid). Zodagochtend versliep iedereen zich voor het ontbijt. Hoewel, Walter was op tijd wakker maar had meer slaap dan honger en viel meteen weer in slaap totdat Harry kwam vertellen dat we al uitgecheckt hadden moeten zijn. De zondag was aangebroken. Hoog tijd voor wat traditionele cultuur, om de inheemse cultuur wat te contrasteren. Met Harry voorop vertrokken we naar de Fernsehturm. Oscar zou wel kaartlezen en dat hebben we geweten. Een aantal binnenweggetjes bleek niet doorgaand te zijn. Ook wilden we ergens inrijden maar het was alleen doordeweeks toegestaan die weg in te rijden. Vreemd. We gingen 150 meter omhoog met de lift en nog een stukje met de trap. Bovenop de toren hadden we een mooi uitzicht maar het waaide er ENORM. We lieten iemand een foto maken van ons, gelukkig waaide het toestel niet weg. Het volgende agendapunt was het vliegveld waar een restaurant zou zijn met heel mooi uitzicht. Het was een mooi gebouw, maar het uitzicht viel tegen. Het opvallendste was wel het Turkse albinojongetje, inclusief zonnebril. We gingen toen snel naar het Mercedesmuseum. Onderweg vond nog een bliksemaktie plaats van de inzittenden van de Guido-auto waarbij een zak chips buit werd gemaakt uit de Harry-auto. Dat we het Mercedesmuseum naderden zagen we aan de prototypes die daar rondreden. Het museum was leuk maar ze hadden niets meer te eten. Daarom gingen we maar weer terug naar Stuttgart voor Italiaans eten. We konden gelijk even bij Moulin Rouge langs waar Pieter zijn paspoort was verloren. Dat heeft hij inmiddels teruggestuurd gekregen, samen met een heuse VIP pas (zie bijlage). De pizzeria had goedkoop en goed eten. Ik begon uit te leggen dat het enige Italiaans wat ik ken scheldwoorden en ingredienten zijn. Daarop barstte een discussie los over hoe ik een Italiaanse aan de haak zou moeten slaan. Sex met bloemkolen is in ieder geval een optie. De scheldwoorden vlogen om de tafel en toen Guido heel hard "scopare" (de methodiek om kinderen te maken) riep keek de baas om en begon hard te lachen.. Het was ondertussen tijd om weer naar huis te gaan. Onderweg stopte er een auto naast ons en begon een meisje naar me te kijken. Ik keek terug en de volgende keer dat we naast elkaar stonden (volgende stoplicht) begon ze al te zwaaien. Dat spelletje ging nog een aantal kilometer door waarna we vol gas richting Nederland gingen. Onderweg werd een soort "initgame" gespeeld, het spelletje waarbij je een persoon in gedachten neemt die anderen moeten raden door vragen te stellen die je met ja of nee kunt beantwoorden. Frits Bolkestein bijvoorbeeld. Langzaamaan werden de vragen van het type: "Heeft ze in de playboy gestaan?". Ik heb nooit geweten dat daar zoveel bekende Nederlanders in hebben gestaan. Net voor de grens werd het tijd te tanken, maar helaas was er geen tankstation open en was het metertje al enige tijd rood. Net over de grens was er een tankstation waar vleek dat er ongeveer nog een halve liter in de tank zat. Zwaar mazzel dus. Bij aankomst thuis was daar een gezonde nachtrust en voldoende tijd om eens na te denken wat er allemaal gebeurd was. In zo'n weekend maak je zoveel mee dat je dat niet allemaal meteen kunt verwerken geloof ik. Enne.. je hebt geen excuus om niet mee te gaan naar de komende TimeWasters WallenBrasDag (TWBD)! Walter Belgers ----- ----- ----- Spelbespreking -------------------- ---- Door Erlend Vorige keer schreef ik nog over een spel dat ook in zwart-wit werkt, omdat het gesjouw met de computer zo een probleem was. Nu heb ik een kleurenmonitor erbij, die door storing van wat verbouwing niet zo goed werkt, maar kleurenspellen werken nu geweldig. Helaas heeft mijn joystickaansluiting het begeven dus echt spelen op de Atari is er niet bij. Alhoewel?!? Ik heb nu ook een Atari Lynx, een klein draagbaar kleurenspelcomputertje. Zoiets als een gameboy, maar nog meer een hebbeding. Het aardige van een spelcomputer zijn de cartridges. Veel mensen hebben het niet zo op cartridges omdat je niet zo makkelijk een kopie maakt voor een vriend. Ik heb daar gelukkig geen problemen mee, ik geef mijn vrienden ook geen gestolen autoradio's. Het grote voordeel van die cartridges is dat ze zeer degelijk zijn, dus geen leesfouten op schijven meer, en het inlezen in het geheugen is ook zo gebeurd. Deze keer kan ik een vergelijking maken tussen twee versies van een spel. Het spel roadblasters heb ik zowel op diskette (als onderdeel van een groter pakket spellen) als op cartridge (creditcard formaat). De bespreking zal vooral gaan over de Lynx versie, maar ik zal af en toe wat vertellen over de verschillen. Roadblasters is eigenlijk de naam van een bepaald soort speelgoedauto's gemaakt door Matchbox. Het aardige van deze autootjes is dat ze zowel schieten als rijden. In het spel rij jij met zo een auto in een rally en moet je zorgen dat je blijft racen, want bij elke post krijg je nieuwe brandstof. Daar moet je dus zijn voordat je brandstof op is. Volgens Tengen, de maker van het spel, is het verhaal was ingewikkelder, met een hoop gewauwel over een nucleaire oorlog en death squads. Waar het gewoon op neerkomt is dat je andere auto's van de weg af moet knallen. Als tegenprestatie krijg je brandstof en vrije doorgang. Van tijd tot tijd krijg je ook de gelegenheid om straalaandrijving of doelzoekende raketten op je dak te krijgen. Een eenvoudig spel, maar vaak zijn het eenvoudige spellen die wel speelbaar zijn die het meest gespeeld worden. In de speelbaarheid verschilt de Lynx versie nog het meest van de Atari ST versie. Terwijl de Atari ST versie hondsmoeilijk is en je de hele tijd irritante foutjes maakt, vergeeft de Lynx versie veel meer zodat je meer bij het spel betrokken raakt. Dat de Lynx versie een klein beetje mindere plaatjes heeft valt dan niet eens meer op. Het geluid valt een beetje tegen, al heeft de Lynx versie een sprekende boardcomputer. Wat wel leuk is zijn de wisselende landschappen en de verschillende soorten voertuigen die je tegenkomt, van limousines tot motoren. Op het scherm beweegt alles continu dus je moet zeer geconcentreerd zijn. Je hebt niet eens tijd om op de pause toets te drukken wanneer de telefoon gaat. Telefoon maar laten rinkelen dus. Eigenlijk is het maar een geluk dat je dit spel niet met twee personen tegelijk kunt spelen, zoals met veel lynx spellen kan. Je zou nog eens aan spellen verslaafd kunnen raken! Erlend, Eindhoven ----- ----- ----- Roddels! -------------- Borrel bij GEWIS: Tim loopt op Rob af en zegt "Hey Rob! Ik moet met je praten!" Rob: "Genoeg gepraat!" *duw* Pascal probeert een Babe te versieren op Wouter's feest met de woorden: `Je kunt bij mij blijven slapen, je weet wat ik beloofd heb niet te doen.' ----- ----- ----- Offici"ele Informatie --------------------------- Timewasters Online Magazine is een productie van The Incredible Timewasters. Alles uit deze publicatie mag in het roddelcircuit terechtkomen zonder toestemming van mij of iemand anders. Niets uit deze uitgave mag als de waarheid geclaimed worden zonder uitdrukkelijke toestemming van een van de Editorial Staff. We kunnen geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor het gebruiken of printen van informatie uit dit magazine. Vragen over TOM, en aanvragen en opzeggingen van abonementen, kunnen naar het adres tom-request@win.tue.nl gemaild worden. Kopij kan naar tom@win.tue.nl worden gestuurd. We plaatsen in principe geen stukjes die elders al op het net verschenen zijn. Oude nummers van de TOM zijn te vinden in Gopher, op de gopher server gopher.win.tue.nl in de informatiedirectory van de T.U.E. onder TimeWasters. Dit is de gopher link info: Type=1 Name=TimeWasters Online Magazine (TOM) Archive Path=1/tue/tw/TOM Host=gopher.win.tue.nl Port=70 Via het WWW is deze gopher link te bereiken met de URL gopher://gopher.win.tue.nl/11/tue/tw/TOM Plaatjes die als bijlage bij een TOM verschijnen, zijn vaak expres van mindere kwaliteit omdat we de bijlages niet te groot willen maken. Voor de originele plaatjes (die vaak veel beter zijn) verwijzen we naar gopher. Oude nummers van de TOM zijn ook te verkrijgen via email, stuur een mailtje met subject `tom2' (zonder de kwootjes) naar timewasters-request@iaehv.nl, waar voor de 2 het nummer van de gewenste TOM moet worden ingevuld, bijvoorbeeld 2. """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" TOM-Timewasters Online Magazine (c) 1995 The Incredible Timewasters """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""